FABIAN zob. ►Jarecki Henryk
FABRIS Karol (2 IV 1902, Köszeg, Węgry – 21 II 1982, Katowice) – podsekretarz stanu w Ministerstwie Górnictwa i Energetyki (od 1957), działacz sportowy. Przed 1939 był organizatorem piłki nożnej w Koncernie Giesche (próba stworzenia jednego silnego klubu piłki nożnej z istniejących organizacji sportowych w Giszowcu, Nikiszowcu i Janowie; z powodu wybuchu II wojny światowej koncepcja nie została zrealizowana; w l. 60. XX w. przeniesiona na kluby górnicze; legła u podstaw powstania w 1964 GKS Katowice). Odznaczony Krzyżem Kawalerkim Orderu Odrodzenia Polski. Pochowany na Starym Cmentarzu w Kielcach.
A. Steuer: Mecenat przemysłowy w ruchu sportowym Katowic w okresie międzywojennym. [W:] Przemiany protoindustrialne i industrialne jako czynnik miastotwórczy Katowic. Red. A. Barciak. Katowice 2007; „Dziennik Zachodni” 1982, nr 26; http://www.nieobecni.com.pl/index.
FALCO zob. ►Mirosław Dąsal
FARNIK Alojzy (1906 – 20 VIII 1960) – dyrektor Huty Baildon (1947–1956), działacz sportowy, prezes KS „Stal” Katowice (1947–1950).
U. Rzewiczok: Huta Baildon i jej twórca. Katowice 2009.
FASTRIOK Rudolf (4 VII 1911 – 16 V 1981), działacz sportowy; w l. 1932–1939 piłkarz Towarzystwa Sportowego „20” w Bogucicach; w 1945 reaktywował KS „20” Katowice w Bogucicach, od 1948 prezes KS „20” Kopalnia Katowice; w l. 60. XX w. kierownik drużyny piłki nożnej. Mieszkał w fińskich domkach w Bogucicach.
APK, zesp. Okręgowy Związek Piłki Nożnej Katowice, sygn. 36; „Sport Śląski” 1960, nr 45; Inskrypcja nagrobkowa na cmentarzu parafialnym w Bogucicach.
FEDEROWICZ Andrzej (28 XII 1912, Lwów – X 1983, Katowice) – działacz sportowy, sędzia bokserski, od 1945 członek Śląskiego Związku Bokserskiego w Katowicach (w l. 1947–1950 przewodniczący Wydziału Sędziowskiego); od 1957 sędzia klasy międzynarodowej – rozstrzygał walki na igrzyskach olimpijskich (1960), mistrzostwach Europy (1961) i 22 turniejach mistrzostw Polski.
FELISZEWSKI Kazimierz (26 IV 1932, Sosnowiec – 13 XII 2014, Warszawa), siatkarz, zawodnik AZS Gliwice, AZS Kraków, Górnika 1920 Katowice (1958); 65-krotny reprezentant Polski (1954–1958); uczestnik MŚ (1956), osiągnięcia: 1 (0–0–1) medal AMŚ – 3 m. (1957); trener drużyny Unii Kędzierzyn-Koźle.
K. Metzner: Osiemdziesiąt lat polskiej siatkówki. Od przebijanki do Ligi Światowej. Olsztyn 2002; K. Mecner: Mistrzostwa Polski w siatkówce 1929–2010. 10 lat Plus Ligi. Warszawa 2011.
FENDER Edward (8 VIII 1942, Bielsko – 6 XI 2021) , saneczkarz, trener i zawodnik MKS Bielsko Biała, LZS Mikuszowice, SKS Start Bielsko-Biała, BBTS Włókniarz Bielsko-Biała, KS Górnik Katowice (1963), w latach 1978–1983 prowadził kadrę saneczkarzy startujących na torach naturalnych. Uczestnik IO 1964; osiągnięcia: 1 (0–1–0) medal MŚ – 2 m. (1963) w dwójkach saneczkowych; 7 (4–1–2) medali MP – 1 m. w jedynkach (1965), dwójkach (1960, 1964); dwójkach na torach naturalnych (1981); 2 m. w dwójkach (1962), 3 m. drużynowo (1963?), w dwójkach (1963).
B. Tuszyński: Polscy olimpijczycy XX wieku. Wrocław 2004.
FERDEK zob ►Gansiniec Alfred
FERT Euzebiusz (14 VIII 1919, Olkusz – 15 II 1992, Zawadzkie), lekkoatleta, długodystansowiec i maratończyk, zawodnik klubów: Stal Katowice, Stal Poznań, Stal Strzelce Opolskie i Pionier Strzelce Opolskie; osiągnięcia: 6 (2–3–1) medale MP – w maratonie: 1 m. (1959, 1960), 2 m. (1958, 1962, 1963), 3 m. (1964), członek reprezentacji Polski głuchoniemych. Organizowany od 1990 roku bieg uliczny w Strzelcach Opolskich nosi (od 1992) jego imię.
A. Lasocki: Sto lat polskiej lekkoatletyki, t. 4, Warszawa 2021.
FIBIC Reinhold (19 III 1941, Katowice – 7 VIII 2022, Katowice), hokeista na lodzie, zawodnik Startu Katowice (1956–1961), Górnika Katowice (1961–1962), Baildonu Katowice (1962–1963, 1965–1970), Legii Warszawa (1963–1965) i Polonii Bytom (1970–1972); 2-krotny reprezentant Polski (1963); 3 (1–1–1) medale MP: 1 m. (1964), 2 m. (1965), 3 m. (1970); mistrz sportu (1965), odznaczony Srebrną Odznaką Polskiego Związku Hokeja na Lodzie; trener w: KS Baildon Katowice, GKS Katowice i Polonii Bytom. Pochowany został na cmentarzu parafialnym św. Józefa w Załężu.
W. Zieleśkiewicz: Historia polskiego hokeja. Krynica-Zdrój 2006; https://hokej.net/artykul/nie-zyje-reinhold-fibic
FICEK Tadeusz Jan (27 XII 1957, Katowice – 15 VI 2020, Wisła), piłkarz, reprezentował barwy KS Dąb Katowice, GKS Katowice, Szombierek Bytom; trzy występy w I lidze (w sezonie 1978/1979).
Mistrzostwa Polski. 100 lat prawdziwej historii, t. 6, Ludzie 1962–1982, red. A. Gowarzewski i in. Katowice 2022.
FILAK Jan (9 X 1884 – 1932) – urzędnik w kopalniach „Boer” i „Murcki”, założyciel Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Kostuchnie i teatru amatorskiego w tej miejscowości.
A. Steuer: Kalendarium dziejów Katowic. Katowice 2001.
FILIPEK Jan (1922, Mysłowice – [?]) – wszechstronny sportowiec; do 1945 trenował w organizacjach sportowych w Mysłowicach (gimnastyk Towaryzstwa Gimnastycznego „Sokół”, zapaśnik, sztangista, szczypiornista, koszykarz, siatkarz w RKS „Siła” Mysłowice). Po 1945 był pracownikiem Poczty Polskiej w Katowicach, w 1946 związał się z KS „Pocztowy” Katowice (lekkoatleta, biegacz); trenował w Kole Sportowym „Związkowiec” przy Poczcie w Katowicach. Osiągnięcia: 1 (0–1–0) medal MP – 2 m. w chodzie na 50 km (1949).
H. Kurzyński i in.: Historia finałów lekkoatletycznych Mistrzostw Polski 1920–2007: konkurencje męskie. Szczecin 2008; „Dziennik Zachodni – Wieczór” 1948, nr 162.
FISZER Jan Euzebiusz (16 XII 1932 Sosnowiec – 15 II 1987, Zabrze) – redaktor sportowy, zajmował się boksem, piłką nożną i piłką ręczną; teksty publikował w gazetach: „Sport” i „Trybuna Robotnicza”.
http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Kwartalnik_Historii_Prasy_Polskiej; „Dziennik Zachodni” 1987, nr 52.
FITZ Erna (1911, Szopienice – po 1989, Dzięgielów [?]) – pływaczka; zawodniczka Towarzystwa Pływackiego „23” Giszowiec-Nikiszowiec. Osiągnięcia: 17 (8–4–5) medali MP – 1 m. sztafeta 5 x 50 m st. dowolnym (1927, 1928), sztafeta 3 x 100 m st. zmiennym (1930, 1931, 1932), sztafeta 4 x 100 m st. dowolnym (1932, 1933), 200 m st. dowolnym (1928); 2 m. 100 m. st. grzbietowym (1932), sztafeta 4 x 100 m st. dowolnym (1933), 3 x 100 m st. zmiennym (1933, 1935); 3 m. 400 m stylem dowolnym (1930), 100 m st. klasycznym (1932), 1500 m st. dowolnym (1932), 400 m st. dowolnym (1927), sztafeta 3 x 100 m st. zmiennym (1932). Siostra ►Małgorzaty Fitz.
A.W. Parczewski, współpr. H.Kurzyński i in.: 90 lat polskiego sportu pływackiego 1922–2012. Historia Mistrzostw Polski 1922–2012 – głównych (basen 50 m). Warszawa–Zamość 2012.
FITZ Małgorzata (1908, Szopienice – po 1989, Magdeburg) – pływaczka; zawodniczka Towarzystwa Pływackiego „23” Giszowiec-Nikiszowiec. Osiągnięcia: 7 (3–4–0) medali MP – 1 m. sztafeta 4 x 100 m st. dowolnym (1926, 1927), 200 m st. klasycznym (1928); 2 m. 200 m st. klasycznym (1926), 1500 m st. dowolnym (1929), 100 m st. grzbietowym (1931), 200 m st. klasycznym (1931). Siostra ►Erny Fitz.
A.W. Parczewski, współpr. H.Kurzyński i in.: 90 lat polskiego sportu pływackiego 1922–2012. Historia Mistrzostw Polski 1922–2012 – głównych (basen 50 m). Warszawa–Zamość 2012.
FLAKOWICZ Wanda (9 II 1917, Symbirsk n. Wołgą – 25 IX 2002, Zakliczyn), lekkoatletka, miotaczka kulą, zawodniczka Cracovii Kraków, Społem Wrocław, Społem Gliwice, Stal Katowice (1953), AZS Gliwice, trzykrotna reprezentantka Polski; osiągnięcia: 1 (0–0–1) medal ME – 3 m. (1938) w pchnięciu kulą; 2 (1–0–1) medale MP – w pchnięciu kulą: 1 m. (1948), 3 m. (1950).
https://www.wikipasy.pl/Wanda_Flakowicz
FLIEGER Jan (17 X 1869, Pniewy – 27 IX 1937, Katowice) – działacz narodowy, właściciel Cafe Flieger przy Bahnhoffstrasse (ob. ul. Dworcowa) w Bytomiu (miejsca spotkań polskich działaczy narodowych do 1922). Był współzałożycielem i członkiem zarządu pierwszego w Katowicach polskiego Kurkowego Bractwa Strzeleckiego (1926), jednym z organizatorów Czwartego Kongresu Strzeleckich Bractw Kurkowych w Polsce (Katowice 1932).
A. Steuer: Kalendarium dziejów Katowic. Katowice 2001.
FLIEGER Stanisław (8 IV 1891, Wronki – 20 VIII 1941, Katowice) – kupiec, działacz sportowy. Od 1910 zamieszkał w Bytomiu, od 1918 był czlonkiem Związku Młodzieży Polskiej „Zet” i pierwszym w dziejach miasta polskim drogerzystą, w 1919 współzałożycielem KS „Polonia” Bytom. Pełnił funkcje: prezesa Górnośląskiego Związku Polskich Towarzystw Sportowych (od III 1920), Górnośląskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej (4 VIII 1920), Górnośląskiego Związku Ciężkiej Atletyki (13 X 1920). Do 1924 był radnym polskiej frakcji w Radzie Miejskiej w Bytomiu, od 1925 przebywal w Katowicach. Po raz wtóry został wybrany na prezesa regionalnej centrali piłkarskiej, w 1927 doprowadził do przyłączenia do niej klubów z Bielska i Cieszyna (przedstawiciele których zamierzali rozbić związek i przejąć nad nim władzę); ufundowal puchar nazwany jego imieniem; zlikwidował frondę niemieckich działaczy; był wiceprezesem Śląskiej Rady Sportowej; w 1933 zakończył działalność w ruchu sportowym. Był współwłaścicielem Fabryki Farb i Lakierów w Ligocie. Odznaczony Śląskim Krzyżem Plebiscytowym. Zmarł po kolejnej wizycie na katowickim gestapo. Patron jednej z ulic w Katowicach.
A.Steuer: Stanisław Flieger – pierwszy prezes Związku Piłkarzy Górnośląskich. „Magazyn Bytomski” [Bytom] 1982; A.Steuer: Flieger Stanisław. [W:] Słownik biograficzny wychowania fizycznego i sportu. „Wychowanie Fizyczne i Sport” 2000, T. 44, nr 4; A.Steuer: Stanisław Flieger (1891–1941). „Rocznik Katowicki” 1983, T. 11.
FLOREK zob. ►Rozpendowski Florian
FOIK Marian, „Garbus”, „Biała Błyskawica”, (6 X 1933, Bielszowice – 20 V 2005, Warszawa), lekkoatleta, sprinter, zawodnik Spójni Katowice (1948), Technika Zamość (1952–1953), CWKS Warszawa (1953–1957), Śląska Wrocław (1958) i Legii Warszawa (1959–1965), członek Wunderteamu, 38-krotny reprezentant Polski w meczach międzypaństwowych (1955–1964; 97 startów, 29 zwycięstw indywidualnych); uczestnik mistrzostw Europy (1958, 1962). 1 (0–1–0) medal IO: 2 m. w sztafecie 4 x 100 m (1964); 2 (0–2–0) medale ME: 2 m. w biegu na 200 m i sztafecie 4 x 100 m (1962); 30-krotny rekordzista kraju (100 m, 200 m, sztafeta 4 x 100 m), 21 (18–3–0) medali MP: 1 m. w biegu na 100 m (1955, 1957, 1958, 1960, 1961, 1964), w biegu na 200 m (1955, 1958, 1959, 1961, 1963, 1964) oraz w sztafecie 4 x100 m (1955, 1958, 1961, 1963–1965), 2 m. w biegu na 100 m (1959, 1962), 200 m (1962). Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1964). Pochowany został na cmentarzu bródnowskim w Warszawie.
A. Steuer, Marian Foik – srebrny medalista Igrzysk Olimpijskich w Tokio, W: Osoby godne przypomnienia. Ruda Śląska 2008.
FONFARA Andrzej, przydomek Amajs, (21 IX 1939 Katowice–18 VII 2017 Katowice), hokeista, olimpijczyk, środkowy napastnik Startu Katowice, Górnika 1920 Katowice, GKS Katowice i GKS Jastrzębie, reprezentant Polski, strzelec 54 bramek (1959–1969), uczestnik IO (1964); MŚ (1959–1965); osiągnięcia: 8 (4–2–2) medali MP: 1 m. (1962, 1965, 1968, 1970); 2 m. (1967, 1969), 3 m. (1963, 1966).
W. Zieleśkiewicz: Historia polskiego hokeja. Warszawa 2006; B. Tuszyński: Leksykon olimpijczyków polskich 1924–2006. Wrocław [b.r.w.].
FONARA Emil ([?] – III 1928, Katowice) – działacz sportu niemieckiego w Katowicach; z bratem Rudolfem należał do współzałałozycieli „Preußen 05”. Pochowany na cmentarzu parafii NMP przy ul. Francuskiej w Katowicach.
FONFARA Karol (16 X 1940, Katowice – 26 VI 2018, Katowice) – hokeista na lodzie; zawodnik KS „Start” Katowice (1957–1961), KS „Górnik” Katowice (1961–1964), GKS Katowice (1965–1970), GKS „Naprzód” Janów (1970–1973) i GKS „Zagłębie” Sosnowiec (1973–1975); 30-krotny reprezentant Polski seniorów (1963–1967); 3 razy brał udział w MŚ (1965–1967), zdobywając 14 bramek. Osiągnięcia: 4 (4–3–0) medale MP – 1 m. (1962, 1965, 1968, 1970), 2 m. (1961, 1967, 1969). Brat hokeistów: ►Andrzeja Fonfary i ►Adolfa Fonfary.
pzhl.org.pl/zmarl-byly-reprezentant-kraju-karol-fonfara
FRANCEK zob. ►Klukowski Franciszek
FRANIA Stefan (29 VII 1910, Siemianowice – 20 VIII 1985, Siemianowice) – działacz sportowy, pływak w Pierwszym Klubie Pływackim Siemianowice (1928–1932), KS „Pogoń” Katowice (1932–1934), trener pływania. Był działaczem Śląskiego Związku Pływackiego (wieloletni członek zarządu) i Polskiego Związku Pływackiego, kapitanem sportowym, członkiemk Rady Trenerów. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (1957) i odznaką Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej (1973).
W. Klimontowicz: Sport pływacki Górnego Śląska. Katowice 1998.
FREYER Alfred (11 IX 1901, Dzików, ob. cz. Tarnobrzega – 21 XII 1927, Dzików) – lekkoatleta, długodystansowiec. Trenował w klubach: Erster Fußball Club Katowice (1925), „Polonia” Warszawa (1927). 4 razy wystąpił jako reprezentant Polski (1927), odniósł 3 zwycięstwa w meczach międzypaństwowych. Osiagnięcia: 11 (8–2–1) medali MP: 1 m. 5000 m (1925, 1927), 10 000 m (1925, 1927), maraton (1926, 1927), bieg na przełaj (1926, 1927); 2 m. 5000 m (1926), 10 000 m (1926); 3 m. 1500 m (1925); 14-krotnie ustanowił rekord Polski: na 3000 m (9.05.06 w 1925 i 1927), na 5000 m (16.08.07, 15.51.08, 15.51.02, 15.46.02 w l. 1925–1927), na 10 000 m (33.07.08 i 33,04,0 w l. 1926–1927), na 15 000 m (53.43.4, 50,50,8, w l. 1926–1927), na 20 000 m (1.16.35,0 w 1927), na 30 000 m (2.01.36.0. w 1927), w biegu godzinnym (16,707,65 m i 17,279,2 m w l. 1926–1927), w maratonie (2,56,46,0 w 1926). Zginął podczas gaszenia pożaru dworu w Dzikowie, ratując dzieła sztuki rodu Tarnowskich. Dla uczczenia jego pamięci od 1978 corocznie jesienią odbywa się Międynarodowy Bieg Nadwiślanski im. Alfreda Freyera (niegdyś Memoriał Alfreda Freyera).
H. Kurzyński, S.Pietkiewicz, M. Rynkowski: Od Adamczaka do Zasłony. Leksykon lekkoatletów polskich okresu międzywojennego: mężczyźni. Warszawa 2004.
FRYSZ Henryk (26 IV 1928 – 3 II 1993), działacz lekkoatletyczny, członek zarządu i prezes Śląskiego Okręgowego Związku Lekkoatletycznego; zasiadał w komitecie organizacyjnym Halowych ME w lekkoatletyce (1975). Pochowany został na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza w Katowicach.
L. Sobieraj, J. Miciński: 70 lat Śląskiego Okręgowego Związku Lekkiej Atletyki. Katowice 1993.
FURGOŁ zob. ►Wylecioł Paweł Piotr
FURMANIK Henryk (29 IX 1937, Chorzów – 29 VIII 1974, Góry Świętego Eliasza, Kanada), pseud. Heniolong – polski taternik i alpinista, z wykształcenia inżynier chemik, dyrektor administracyjny Hutniczego Przedsiębiorstwa Remontowego w Katowicach, działacz Klubu Wysokogórskiego w Katowicach. W l. 1956–1964 wspinał się w Tatrach, gdzie dokonał m.in. pierwszego powtórzenia drogi Długosza na Kazalnicy Mięguszowieckiej (2159 m n.p.m.), pierwszego zimowego przejścia drogi Tadeusza Orłowskiego na Galerii Gankowej oraz północnej ściany Wielkiej Jaworowej Turni (2291 m n.p.m.), w 1961 i 1963 na Kaukazie oraz w 1962, 1967 i 1969 w Alpach, gdzie został ranny podczas wspinaczki na Piz Badile (3308 m n.p.m.). W 1971 kierował polską wyprawą w Andy Peruwiańskie (Cordillera Raura, Cordillera Blanca), a w 1974 wyprawą w góry Alaski i Kanady, która dokonała wejścia na Mount McKinley (ob. Denali, 6194 m n.p.m.). Podczas wspinaczki w kanadyjskich Górach Świętego Eliasza zginął w lawinie śnieżno-lodowej. Upamiętniony tablicami: na Tatrzańskim Cmentarzu Symbolicznym pod Osterwą (Słowacja) oraz w Andach Peruwiańskich, na Pomniku Alpinistów w Katowicach (2015). Pośmiertnie zostały wydane jego wspomnienia: W peruwiańskich Kordylierach (1975) oraz W górach Alaski i Kanady (1977).
Z. Radwańska-Paryska, W.H. Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin 2004; „Dziennik Zachodni” 1974, nr 217.
FURMANIK Marian (14 VIII 1906, Bogumin – ?) – pedagog; w l. 1929–1939 nauczyciel wychowania fizycznego w szkole podstawowej w Murckach; uczestnik kampanii wrześniowej – zmobilizowany 3 VIII 1939, służył w randze oficera w 3. Pułku Strzelców Podhalańskich w Bielsku; uciekł z niewoli niemieckiej i osiedlił się we wsi Wierzbica k. Miechowa (X 1939); razem z żoną prowadził tajne nauczanie młodzieży gimnazjalnej (XI 1939 – 15 I 1945); po wojnie pracował jako nauczyciel wychowania fizycznego w Śląskich Technicznych Zakładach Naukowych (15 II 1945 – 1971), był też komendantem Hufca Przysposobienia Wojskowego w tej placówce (od 30 III 1945).
http://slaskie.naszemiasto.pl/artykul/30-sierpnia-1939,149097,art,t,id,tm.html.
FYDA Władysław (14 VII 1918, Nowosielce, pow. Wotoryki – 1 V 1969, Katowice) – działacz sportów motorowych. Pełnił funkcję prezesa Okręgu Śląskiego Polskiego Związku Motorowego w Katowicach; był członkiem Zarządu Głównego Polskiego Związku Motorowego w Warszawie. Kierował Wydziałem Komunikacji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach (szef inspekcji samochodowej). Wyróżniony odznaką „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej”. Pochowany na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza w Katowicach.
„Dziennik Zachodni” 1969, nr 104., APK, Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach Wydział Organizacyjno-Prawny, sygn..3386.