AEROBIK, zestaw ćwiczeń gimnastyczno-tanecznych, pobudzający procesy energetyczne zachodzące w organizmie z wykorzystaniem tlenu. Narodził się w latach 60. XX w. w USA, w Europie uprawiany jest od początku lat 80. XX w. Stanowi element rekreacji ruchowej; pierwsze zajęcia odbywały się m.in. w Zakładzie Gimnastyki i Ćwiczeń Muzyczno-Ruchowych ►Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach, MDK Szopienice-Giszowiec, MDK Bogucice; a. sportowy: dyscyplina sportu (soliści, pary, trójki) rozwijający się w środowisku akademickim, na terenie Katowic w ►AZS AWF Katowice, ►AZS Uniwersytet Śląski; a. szkolny: II Liceum Ogólnokształcące im. Marii Konopnickiej, VIII Liceum Ogólnokształcące im. M. Skłodowskiej-Curie, Zespół Szkół Zawodowych im. R. Mielczarskiego; w strukturach klubowych ►Centrum Body Fitness Katowice. Aerobik znajduje się w programie Akademickich MP.
AEROKLUB ŚLĄSKI W KATOWICACH, organizacja sportu lotniczego, powstała 16 sierpnia 1931 wskutek fuzji ►Śląskiego Klubu Lotniczego, ►Lotniczy Klub Kolejowy, ►Śląskiego Klubu Lotnictwa Żaglowego; ►Harcerskiego Klubu Szybowcowego; reaktywowany 5 października 1945, zarejestrowany 6 grudnia 1945; 66 członków (1949), p.n. ►Liga Lotnicza (1949–1956), reaktywowany w 1957; siedziba m.in. przy ul. Mielęckiego; do 1958 był współużytkownikiem (z Polskimi Liniami Lotniczymi LOT), a obecnie jedynym użytkownikiem ►lotniska w ►Muchowcu; w latach 1931–1939 w jego strukturach znalazły się 3 sekcje: samolotowa (1931–nadal), ►szybownictwa (1931–nadal, w latach 1933–1937 z siedzibą w Rudzie Śląskiej), z pionierską w Polsce ►Szkołą Latania Nad Terenami Płaskimi (1938–1939) i ►wojskowego przysposobienia lotniczego. Po 1945 powstały nowe sekcje: ►spadochroniarstwa (1951), ►modelarstwa (1954), ►balonowego sportu (1958), akrobacji samolotowej, lotniarstwa i Klub Seniorów Lotnictwa (1964), z których aktualnie pozostały sekcje modelarska i szybowcowa; w A.Ś. działa certyfikowany ośrodek szkolenia, w którym zdobyć można licencje pilota oraz instruktora (samolotowego, szybowcowego, balonowego), Fundacja Wspierania Sportów Lotniczych im. Edwarda Makuli (zał. w 2008). Posiadany sprzęt: samoloty typu Cesna. Działacze: dr Otton Grosser, inż. Stanisław Surzycki; Tadeusz Gładziński, Stanisław Daszewski, Augustyn Mrozek, Karol Miłobędzki, Stefan Paczkowski, Edmund Wiliński, Łucja Oślizło. Osiągnięcia: 2 (1–1–0) medale MŚ, 1 miejsce w 1963, 2 miejsce w 1960 r.; 5 (4–1–0) medali MP (1955–1978) w szybownictwie; 2 (2–0–0) medale MP w 2002 i 2003 w sporcie balonowym. Medaliści MŚ: Edward Makula (szybownictwo), Edward Ciapała i Andrzej Rachwał (modelarstwo lotnicze), Felicjan Kawala, Antoni Kozłowski, Adam Labus (akrobatyka samolotowa); RŚ: Michał Offierski, Witold Filus, Waldemar Ozga, (balonowy sport).
A.Steuer: Ruch sportowy w województwie śląskim 1922–1939. Opole 2009; T. Malinowski: Aeroklub Śląski (1927–1987). Katowice 1987.
AKADE, Akademicki Klub Narciarski Uniwersytetu Śląskiego, założony w 1975 roku; organizator nauki jazdy na nartach w ramach akcji „Zima” oraz zawodów sportowych; z bazą w Korbielowie i Szczyrku; działacze: Czesław Rosiak, Mieczysław Zięć, Piotr Cholewa; sukcesy indywidualne: Krystyna Krupska (akademicka MP), zespołowo – pierwsze miejsce w 1980 roku w ogólnopolskim współzawodnictwie akademickich klubów narciarskich.
K.Miroszewski, K.Wilczok: Akademicki Związek Sportowy Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (1968–1918). Katowice 2018.
AKADEMIA SPORTU, zob. ►Młoda Gieksa.
AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO IM. JERZEGO KUKUCZKI W KATOWICACH, uczelnia wyższa, utworzona w 1979, z siedzibą przy ul. Mikołowskiej 72a, z prawem doktoryzowania (1992), habilitacji (1999); nawiązuje do tradycji: ►Technikum Wychowania Fizycznego, ►Studium Wychowania Fizycznego, ►Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego. Nazwa obecna, im. Jerzego Kukuczki, została nadana 27 II 2008; obiekty: rektorat, budynek – hala lekkoatletyczna przy ul. Raciborskiej 1, basen, stadion lekkoatletyczny, dom akademicki, domy asystenta, stołówki; oddział zamiejscowy w Jastrzębiu Zdroju; dwuwydziałowa: Wychowanie Fizyczne z katedrami: Analiz Systemowych w Sporcie, Humanistycznych Podstaw Kultury Fizycznej, Motoryczności Człowieka, Nauk Biologicznych, Nauk Fizjologiczno–Medycznych, Edukacji dla Bezpieczeństwa. Sportów Indywidualnych, Teorii i Metodyki Wychowania Fizycznego, Zespołowych Gier Sportowych, Turystyki, Rekreacji i Zarządzania; Fizjoterapii z katedrami: Podstaw Fizjoterapii, Fizjoterapii w Chorobach Narządów Wewnętrznych, Fizjoterapii Układu Nerwowego i Narządu Ruchu, Ergonomii, Protetyki i Ortotyki; współpraca międzynarodowa z Uniwersytetem w Kijowie; 5074 studentów (2007); organizacje uczelniane i studenckie: ►AZS AWF KATOWICE, Fundacja AWF, Uczelniana Rada Samorządu Studenckiego AWF; rektorzy: Lechosław Dec (1980–84), prof. Stanisław Socha (1984–90). prof. Joachim Raczek (1990–96), prof. Janusz Nowotny (1996–99), prof. Wiesław Pilis (1999–2003) prof. Władysław Mynarski (2003–05), prof. Zbigniew Waśkiewicz (2005–2012), prof. Adam Zając (od 2012); wydawnictwa: Roczniki Akademii Wychowania Fizycznego; gazety: uczelniana – „Rekord”, studencka – „Akson”.
M. Sraga: Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach w latach 1970–2005 i jej rola w kształceniu kadr kultury fizycznej. Katowice 2009.
AKADEMICKI KLUB JEŹDZIECKI PRZY RADZIE OKRĘGOWEJ ZRZESZENIA STUDENTÓW POLSKICH w Katowicach, zał. XII 1968 przez grupę krakowskich studentów – miłośników koni; od 1969 prowadzono kurs teoretyczny, zajęcia teoretyczne odbywały się w Katedrze Chowu Koni prof. Erazma Brzeskiego w Wyższej Szkole Rolniczej w Krakowie; praktyczne z jazdy konnej zorganizowano w Krakowskim Klubie Jazdy Konnej; od 1971 działalność grupy sportowej (szkolenie w Zbrosławicach), od 1972 udział w akademickich mistrzostwach szkół Wyższych; w 1979 zakończył działalność.
http://www.akj.us.edu.pl/
AKADEMICKI KLUB JEŹDZIECKI UNIWERSYTETU ŚLĄSKIEGO Powstał 6 V 2013 z inicjatywy grupy studentów UŚ, połączonych zamiłowaniem do koni i wspólną pasją – jazdą konną. Główny cel to upowszechnianie i rozwój jeździectwa, rekreacji i turystyki wśród młodzieży oraz w środowiskach akademickich, a zarazem rozpowszechnianie kultury fizycznej. Nawiązuje do tradycji ►Akademickiego Klubu Jeździeckiego w Katowicach.
http://www.akj.us.edu.pl/
AKADEMICKI SPORT W KATOWICACH, nurt w dziejach kultury fizycznej oparty na sportowej aktywności studentów; struktura bazująca na klubach uczelnianych (k.u.) Akademickiego Związku Sportowego. Pionierską rolę w rozwoju a.s. odegrała jednostka organizacyjna przy Wyższej Szkole Nauk Społeczno-Gospodarczych (zał. 12 X 1945, podległa pierwotnie centrali w Krakowie, od 1949 w Warszawie); w II połowie lat 40. XX w., z udziałem przedstawicieli k.u. WSNSiG i Akademii Muzycznej w Katowicach, powstał Zarząd Środowiskowy AZS (prezes Tadeusz Janik), obejmujący wkrótce także k.u. ►AZS Wyższej Szkoły Pedagogicznej (1950), Wydziału Grafiki Propagandowej Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych we Wrocławiu z siedzibą w Katowicach. Po reorganizacji i przyjęciu modelu sowieckiego zaznaczyła się działalność kół sportowych (zob. ►Koło Sportowe) i Terenowego Koła Akademickiego Zrzeszenia Sportowego (I połowa lat 50. XX w.), w latach 1957–1969 nastąpił powrót do koncepcji k.u. AZS (z udziałem k.u. ►AZS Filii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Katowicach, 1963, włączonego w 1968 w struktury ►AZS Uniwersytetu Śląskiego). Scalenie a.s. dokonało się w ramach Międzyuczelnianego Klubu ►AZS Środowisko (1970–1974), połączonego (1974–1975) ze ►Szkolnym Związkiem Sportowym jako ►Szkolny Klub Sportowy AZS Katowice. Kolejny powrót do k.u. AZS nastąpił w latach 80., na rok 1982 datowane są początki działalności gospodarczej; ruszyły turystyka i taternictwo; (zob. ►AZS Katowice, AZS Uniwersytet Śląski, ►AZS Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, ►AZS Akademii Muzycznej i Akademii Sztuk Pięknych, ►AZS Filii Politechniki Śląskiej w Katowicach oraz ►AZS Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej w Katowicach (zał. 1999), ►Śląskiej Wyższej Szkoły Zarządzania w Katowicach (2000), ►AZS Wyższej Szkoły Umiejętności Społecznych w Katowicach (2005), ►AZS Wyższej Szkoły Technologii Informatycznej w Katowicach (2006); współcześnie strukturę a.s. współtworzą ponadto Klub Środowiskowy AZS Katowice i Organizacja Środowiskowa AZS Katowice; z sekcji lekkoatletycznych AZS w województwie katowickim utworzony został w latach 70. XX w. ►AZS Śląsk. Imprezy: Akademickie Mistrzostwa Śląska (od 1974) w kilkunastu dyscyplinach sportu, zawody „O Paterę Trybuny Robotniczej” (współzawodnictwo wszystkich śląskich k.u. AZS). Sportowcy akademiccy startują od 1960 r. w IO, mistrzostwach świata, mistrzostwach Europy i Mistrzostwach Polski oraz ich akademickich odpowiednikach; Krystyna Żmija-Makowska, studentka Uniwersytetu Ekonomicznego i tenisistka KS ►Baildon Katowice, zapoczątkowała występy na uniwersjadach (1963); pierwszy sukces w kręgu a.s. zanotowała Cecylia Malczyk, studentka Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie, złota medalistka na Akademickich Mistrzostwach Świata w koszykówce (1935); inni sportowcy: Robert Korzeniowski, Paulina Ligocka, Justyna Kowalczyk, Zuzanna Radecka, Ryszard Skowronek, Krzysztof Wilusz.
60 lat AZS Katowice. Cz. 2: Wspomnienia. Red. A. Miszta. Katowice 2006.; A. Steuer: Ruch sportowy w województwie śląskim w latach 1922–1939. Opole 2008.
AKADEMICKIE MISTRZOSTWA ŚWIATA, multidyscyplinarne, ogólnoświatowe zawody studentów rozgrywane w konkurencjach letnich (1924–1957) i zimowych (1928–1958); pierwszymi katowiczanami-medalistami zawodów byli hokeista Lucjan Kulej w 1928 oraz koszykarka Cecylia Malczyk w 1935 roku (obydwoje reprezentowali AZS Warszawa); największe sukcesy w AMŚ katowiccy sportowcy notowali w latach 1951–1956: 9 (1–6–2) medali zdobyło sześciu sportowców reprezentujących cztery kluby: Górnik, Gwardię, Stal i szopienicką Stal – w hokeju na lodzie, pływaniu, podnoszeniu ciężarów, szermierce i tenisie; zob. też ►Uniwersjady.
Osiągnięcia sportowców katowickich w Akademickich Mistrzostwach Świata (tabela)
AKROBATYKA SPORTOWA, dyscyplina sportu; pierwotnie (do 1939) zwana też gimnastyką akrobatyczną. Formami pokazowymi były piramidy, a w obszarze działania ►Dzielnicy Śląskiej Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół" pokazy miały miejsce podczas szczególnych okazji, np. VIII Wszechpolskiego Zlotu „Sokoła” w Katowicach. Do odrodzenia a.s. po II wojnie światowej przyczyniła się kadra pedagogiczna (Augustyn Barczyk, Tadeusz Ślusarek) w ►Technikum Wychowania Fizycznego w Katowicach (a.s. znalazła się w programie nauczania tej placówki od 1953 r. i programie działalności KS ►Zryw Katowice). Rozwojem a.s. w latach 1955–1957 zajmowała się podsekcja gimnastyki akrobatycznej w sekcji ►gimnastyki sportowej ►Wojewódzkiego Komitetu Kultury Fizycznej w Stalinogrodzie, a od 1957 r. ►Okręg Katowicki Polskiego Związku Akrobatyki Sportowej. Od 1955 kluby Okręgu brały udział w MP, jednakże w okresie 1964–1977 nastąpił kryzys dyscypliny skutkujący m.in. absencją w zawodach ogólnopolskich; aktualnie a.s. uprawiana jest w dwóch klubach katowickich: ►AZS AWF Katowice i MKS ►Pałac Młodzieży. Osiągnięcia organizacyjne: zawody Pucharu Świata 1977 w Katowicach, międzynarodowe zawody o Puchar Barbórki (1980–1990 i od 1998–nadal), MP (1964); działacze: Tadeusz Świat, Stanisław Wygas. Osiągnięcia sportowe związane są głównie z jedną konkurencją – ćwiczeniami na ścieżce, zarówno w wersji IFSA (International Federation Sport Acrobatic), jak i FIT (Federation Internationale de Trampoline), medale MP (w latach 1956–1964 i 1978–2010), zdobywało 54 zawodników z 4 klubów: ►AZS AWF Katowice, ►Gwardia Katowice, ►Sparta Katowice i Zryw Katowice. Czołowi sportowcy: Zbigniew Bąchór, Barbara Eustachewicz, Tomasz Kies, Alfred Kucharczyk, Marcin Leszczaniecki, Krzysztof Wilusz.
Osiągnięcia międzynarodowe (tabela)
ALFRED (Lasek Wełnowiecki), park historyczny (założony w poł. XIX w. jako zakładowy) w dzielnicy Wełnowiec (przy ul. I. Daszyńskiego) o pow. 4,3 ha. Przebiega tędy ►Szlak Turystyczny Historii Górnictwa Górnośląskiego; w pobliżu powstaje osiedle Zielony Zakątek.
B. Tokarska-Guzik i in.: Przyroda Katowic. Katowice 2005.
ALMATUR, Biuro Wczasów Podróży i Turystyki Zrzeszenia Studentów Polskich (wcześniej Biuro Podróży i Turystyki Socjalistycznego Związku Studentów Polskich, spółka z o.o., zał. 1956, z inicjatywy Komitetu ds. Turystyki Ogólnopolskiego Komitetu Współpracy Organizacji Młodzieży z siedzibą w Katowicach przy ul. 3 Maja 7. Struktura Almaturu w l. 80. XX w. obejmowała: agencje w Gliwicach i Katowicach (Uniwersytet Śląski), Zakład Treningowy Koni Akademickich Klubów Jeździeckich w Zbrosławicach, Ośrodek Jeździecki Akademickich Klubów Jeździeckich w Trachach, Akademicki Klub Żeglarski ►Armada Katowice, hotel na Osiedlu Paderewskiego w Katowicach. Świadczy usługi turystyczne dla środowiska akademickiego (turystyka krajowa i zagraniczna), prowadzi międzynarodowe obozy studenckie, utrzymuje kontakty z akademickimi biurami w Europie. Aktualnie jest organizatorem turystyki studentów i dzieci.
J. Gaj: Dzieje turystyki w Polsce. Warszawa 2008.
ALPINO KATOWICE, szkolny klub narciarski, zał. 2005 w Kostuchnie, z siedzibą przy ul. Baranowicza. Działa też oddział w Pawłowicach Śląskich. Prowadzi sekcje: narciarską, nart wodnych, pływacką, skatingu, łyżworolek, snowboardu, tenisa ziemnego, żeglarską. Funkcję prezesa pełni Tymoteusz Marcin Błaszczyk.
ALTES TURN VEREIN KATTOWITZ (także: Männer Turnverein Deutsche Forposten, Männer Turnverein, 1871–1918), niemiecka organizacja kultury fizycznej, pierwsza w Katowicach, zał. 12 V 1860, zapoczątkowała odrodzenie niemieckiego ruchu turnerskiego na Górnym Śląsku (wokół niej powstawały organizacje gimnastyczne w całej rejencji opolskiej). Jej powstaniu przyświecała misja cywilizacyjna, jaką ludność napływowa zamierzała zrealizować (z pobudek zdrowotnych, pedagogicznych i nacjonalistycznych) w okresie poprzedzającym powstanie miasta Katowice. W pierwszym okresie skupiała przedstawicieli przyszłych elit miejskich, w tym „ojców miasta”: dr. Richarda Holtzego, Friedrich Wilhelm Grundmanna, pastora Oskara Clausnitzera. Głównym determinantem jej powstania na obszarze wiejskim były względy taktyczne (ośrodki miejskie na Górnym Śląsku były opanowane przez ►Gildie Strzeleckie, z którymi turnerzy nie zamierzali rywalizować o wpływy). W 1861 odegrała istotną rolę w powstaniu w Gliwicach okręgu gimnastycznego (►I Turngau); do 1870/1871 stabilna organizacyjnie, w strukturze uwzględniała wyłącznie podział na płeć i wiek (oddziały: młodych dziewcząt, kobiet, chłopców, mężczyzn i oldboyów). Wskutek kryzysu kadrowego (spadek liczebności członków ze 134 w 1862 do 16 w 1876) stanęła przed dylematem wyboru dalszego kierunku działań ideowych. Opanowana przez filantropów w 1875 dała początek Ochotniczej Straży Pożarnej w Katowicach. Od 1884 dysponowała halą gimnastyczną na zapleczu szkoły świeckiej przy ul. Friedrichstraβe (ob. ul. Warszawska). Organizowała (1874, 1897, 1907) święta gimnastyczne (Turnfest); w 1901 zainicjowała budowę Wieży Bismarcka w Parku Południowym; uczestniczyła w akcji ►Volks- und Jugendspiele. do 1905 w jej strukturach (Jugendabteilung) działała sekcja piłki nożnej. W okresie powstań śląskich współpracowała z Grenzschutzem, zwalczała polski ruch narodowo-niepodległościowy. Straty osobowe związane z I wojną światową zostały zrekompensowane po decyzji ►Deutscher Turnerschaft in Polnisch Schlesien z 1921 o komasacji małych organizacji turnerskich w miejscowościach o przewadze ludności polskiej; jedna z 3 niemieckich organizacji gimnastycznych na terenie Katowic w 1926 skupiała 455 członków, wspierana ze środków finansowych Volksbundu. W 1923 odegrała pionierską rolę w rozwoju piłki ręcznej 11-osobowej w województwie śląskim; w 2 poł. l. 30. XX w. należała do Polskiego Związku Piłki Ręcznej, ►Śląskiego Okręgowego Związku Piłki Ręcznej; do III 1939 bez większych sukcesów brała udział w rozgrywkach mistrzowskich tych central; od 1926 w ►Deutsche Turnerschaft in Polen; wiosną 1939 zerwała kontakty z organizacjami polskimi. W 1935 wydała jubileuszową jednodniówkę na 75-lecie istnienia. Po 1939 jedna z niewielu organizacji kultury fizycznej, która za zasługi zachowała swoją nazwę; zlikwidowana w 1945. Działacze: Thomas Ronge, Georg Vogt, Karl Dulawski.
T. Jurek: Kultura fizyczna mniejszości niemieckiej w Polsce w latach 1918–1939. Gorzów Wlkp. 1998.
ALTUS, Śląski Klub Paralotniowy, zał. 1994, z siedzibą przy ul. Osikowej 48 w Wełnowcu. Prowadzi przede wszystkim działalność szkoleniową – szkoła pilotażu paralotni z certyfikatem Urzędu Lotnictwa Cywilnego. W l. 1994–2008 wyszkolono 400 pilotów.
https://paralotnie.katowice.pl
ALTUS FITNESS CLUB KATOWICE, o pow. 4500 m kw., zlokalizowany w najwyższym budynku w regionie – Altusie; w 2016 r. w jego salach kinowych uruchomiono kilka siłowni i klub fitness, strefy spa i relaksu, korty do squasha, park trampolin oraz 10-metrowa ścianka wspinaczkowa. Obok znajduje się olbrzymie atrium z restauracjami, butikami i punktami handlowymi.
https://katowice.naszemiasto.pl/klub-fitness-w-dawnym-kinie-i-najwyzszym-budynku-katowic/ar/c3-4579096
AMICUS, Skat Club Amicus Kopalni Węgla Kamiennego „Staszic” w Katowicach-Giszowcu, z siedzibą w ►Giszowcu, w Miejskim Domu Kultury, Plac Pod Lipami 1; zał. z inspiracji Zakładowego Koła NSZZ „Solidarność” (1995), początkowo pod nazwą Klub Skatowy „Kompleks” (do 2000); skupia 60 członków (2009); działacze: Piotr Czypionka, Janusz Konowalski, Jerzy Wieszolek; osiągnięcia: 1 (0–0–1) medal ME (2001): 3 m. turniej drużynowy (2001); 9 (3–3–3) medali MP (2006–2016), 1 m. turniej kobiet (2006), 2 m.: turniej kobiet (2006, 2008–2009), turniej mężczyzn (2008), turniej oldbojów (2006), drużynowo (2008); sportowcy: Helena Broda, Ewa Bucka, Ewa Lubecka, Lothar Gattner, Gerd Mitzscherling.
J. Tofilska: Giszowiec. Monografia historyczna. Katowice 2016; http:// www.pzskat. pl/page/9,okregi/111,katowice/122,xv-lat-amicus-kwk-staszic-katowice.html; mdk.katowice.pl/klub-skata-amicus
ANTONA UTHEMANNA PARK, zob. ►Park Antona Uthemana
ARA, UKS , zał. przed 2006 rokiem przy SP nr 11 z oddziałami integracyjnymi w Katowicach-►Brynowie. Sekcje – dla dzieci: ►piłka nożna, ►piłka ręczna, ►siatkówka, ►tenis; dla dorosłych: ►aerobik, siatkówka, zumba.
http://www.sp11katowice.pl
ARMADA, Akademicki Klub Żeglarski Armada, największy żeglarski klub akademicki w Polsce, z siedzibą przy ul. Krzywej 4 w Katowicach. Działał jako Yacht Club Związku Studentów Polskich Katowice (26 IV 1967–1969), Katowicki Yacht Club ZSP (1969–1977), Katowicki Yacht Club ZSP Armada (1978–1989), Akademicki Klub (1990 – nadal). W 1969 skupiał 98, a w 1975 – 200 członków. Dysponuje własnymi jachtami: „Karolinka”, „Dar Śląska”, „Carbonia” oraz bazą sprzętowa na Mazurach. Uczestniczył w Wielkich Regatach Columbus 92 (śladami Krzysztofa Kolumba). Osiągnięcia: 1 m. DMP Yacht Clubów ZSP (1969).
https://klubarmada.republika.pl.
ASTRA TOUR, biuro turystyczne w Katowicach przy ul. Dyrekcyjnej 6; spółka cywilna; działa na rynku turystycznym od 1990 roku, zatrudnia 11 osób; organizuje wyjazdy turystyczne do wszystkich krajów Europy i Afryki Północnej oraz kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży. Jest właścicielem trzech autokarów marki Bova i Neoplan, wyposażonych w barek, wideo oraz WC.
ATHLETEN UND RINGSPORTVEREIN, jedno z pierwszych towarzystw ciężkoatletycznych w Katowicach, z siedzibą w rynku, prezes: Roman Budniok, wzmiankowane w niemieckich księgach adresowych z 1910 roku.
Adressbuch für Kattowitz und Umgegend : Bogutschütz-Zawodzie, Domb, Eichenau, Hohenlohehütte, Idaweiche, Schloss=Kattowitz, Schoppinitz-Rosdzin und Zalenze nebst deren Gutsbezirke und Kolonien: 1910
ATOM KATOWICE II (Zawodzie), KS przy Fabryce Chemicznej „Giesche”, zał. 30 IX 1946, jednosekcyjny klub piłkarski. Działacze: Józef Frey, Wiktor Horboła, Józef Kędzior, Wiktor Piechota. Boisko dzierżawione od KS Ferrum (zob. ►Słowian Katowice). Po fuzji w VIII 1948 z RKS ►Naprzód Szopienice działał pod nazwą KS ►Atom-Naprzód Szopienice.
APK, zesp. Okręg Śląski Polskiego Związku Piłki Nożnej Katowice, sygn. 43; Z dziejów Bogucic. Materiały z sesji popularnonaukowej zorganizowanej przez Miejski Dom Kultury „Bogucice-Zawodzie” z okazji 650-lecia Bogucic w dniach 13–14 października 2010 roku. Miejski Dom Kultury „Bogucice-Zawodzie” 2011; A. Steuer: Kultura fizyczna. W: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. Red. A. Barciak, E, Chojecka, S. Fertacz. T. 1. Katowice 2012; E. Breitkopf, E. Skorwider, A. Steuer: Zawodzie. Monografia dzielnicy i parafii Opatrzności Bożej w Katowicach. Katowice 2011.
ATOM-NAPRZÓD SZOPIENICE, powstał w 1948 w wyniku scalenia KS: Atom przy Fabryce Chemicznej Montokwas w Katowicach-Zawodziu i ►Naprzód przy Zakładach Budowlanych w Szopienicach (1948); prowadził sekcję piłki nożnej. Zob. też ►Hetman 22 Dąbrówka Mała.
APK, zesp. Okręg Śląski Polskiego Związku Piłki Nożnej Katowice, sygn. 43; Z dziejów Bogucic. Materiały z sesji popularnonaukowej zorganizowanej przez Miejski Dom Kultury „Bogucice-Zawodzie” z okazji 650-lecia Bogucic w dniach 13–14 października 2010 roku. Miejski Dom Kultury „Bogucice-Zawodzie” 2011; A. Steuer: Kultura fizyczna. W: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. Red. A. Barciak, E, Chojecka, S. Fertacz. T. 1. Katowice 2012; E. Breitkopf, E. Skorwider, A. Steuer: Zawodzie. Monografia dzielnicy i parafii Opatrzności Bożej w Katowicach. Katowice 2011.
AUTO-MOTO CLUB KATOWICE, zob. ►Kosmos.
AUTOBUSY, najstarsze aktualnie istniejące regulaminowe ognisko ►Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej w Katowicach, zał. 1959 przy Zajezdni Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Zawodziu (ob. siedziba przy ul. Mickiewicza w Katowicach); uznawane za najbardziej aktywne spośród ognisk zakładowych w Katowicach. Prowadzi sekcje: piłki nożnej, lekkoatletyki, tenisa stołowego, kolarską. Jest organizatorem Miejskich Turniejów Piłki Nożnej Old Boy’s „Liga dla młodych duchem”.
http://www.tkkf.bnx.pl/viewpage.php?page_id=20; http://www.tkkf.bnx.pl/viewpage.php?page_id=3.
AUTOMOBILKLUB ŚLĄSKI KATOWICE, zał. IV 1924, zarejestrowany 29 IX 1924, nazwy: Śląski Klub Automobilowy, Automobilklub Polski Oddział Śląski; W l. 1940–45 przejęty przez paramilitarną organizację NSKK (Narodowo–Socjalistyczny Korpus Kierowców) Strassenverkehrs Hilfsdienst Ost Oberschlesien Motorstandarte 119; reaktywowany 1945; 29 I 1950 wcielony do Okręgu Śląskiego ►Polskiego Związku Motorowego; 22 I 1958 odzyskał osobowość prawną; inicjatorzy: hr. Jan Jerzy Oppersdorf, Józef Gawrych, Jan Bukowski; prezes Konstanty Wolny, działacze: Baltazar Szaflik, Zbigniew Korfanty, Jan Rzymełka; dr Geissheinhammer; siedziba: Katowice, ul. Poprzeczna 6, od 1929 Stawowa 2, Plac Wolności 12, po 1945 Stanisława 4; AŚ charakteryzował się i nadal charakteryzuje elitarnym składem społecznym: ziemiaństwo, inteligencja, przedsiębiorcy, wojskowi; liczba członków: 123 (1927), 700 (1937), 230 (1973), 1446 (2004). Statut AŚ przewidywał tworzenie rozbudowanych struktur: sekcji, delegatur i kół; w sekcjach podległych komisji sportowej uprawiano: rajdy i wyścigi samochodowe, karawaning, karting, wyścigi motocyklowe, oprócz sportowej istnieją jeszcze komisje turystyczna oraz bezpieczeństwa ruchu drogowego; pierwsze delegatury (Bielsko, Sosnowiec) powstały w l. 30. XX w., do 1977 założono ich 24 (bielska, cieszyńska, częstochowska oraz przy Mostostalu Zabrze usamodzielniły się, tworząc odrębne automobilkluby). Na terenie Katowic działalność prowadziły 44 koła, m.in. przy takich firmach, jak: Przedsiębiorstwo Geologiczne „Południe”, Przedsiębiorstwo Montażu Urządzeń Górniczych, Śląska Akademia Medyczna, Wojewódzki Szpital Zespolony, Przedsiębiorstwo Geograficzno-Kartograficzne, Instal, Dyrekcja Okręgowa Polskich Kolei Państwowych w Katowicach, Zakłady Urządzeń Radiowych i Telewizyjnych „Granat” Katowice, OPAM Katowice, Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Projektowania i Dostaw Urządzeń Ochrony Przemysłu Węglowego, Elektrobudowa, BIPROMET, Przedsiębiorstwo Montażu Urządzeń Elektrycznych, Zakład Elektronicznej Techniki Obliczeniowej, Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego (późniejsza AWF), Centralny Ośrodek Projektowania Technologicznego Przemysłu Maszyn Górniczych „Ortem”, Hydrobudowa Śląsk, Przedsiębiorstwo Geologiczno-Kartograficzne, Fabryki Sprzętu i Narzędzi Górniczych „Fasing”, Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Usług Turystycznych, Huta Metali Nieżelaznych w Szopienicach; poza Katowicami: Przedsiębiorstwo Produkcji Urządzeń Specjalnych, Instytut Metali Nieżelaznych, Instytut Materiałów Ogniotrwałych, Energoprojekt, Proerg, Montochem, Metalchem, Politechnika Śląska w Gliwicach, Śląska Akademia Medyczna w Zabrzu, BIPROKOP, Zakłady Azotowe, BUMETOR w Chorzowie, Liceum Ogólnokształcące w Tarnowskich Górach, Huta Cynku w Miasteczku Śląskim, Zakłady Chemiczne „Krywałd” w Knurowie, KWK „Bolesław Śmiały”, ERG w Łaziskach Górnych; Szpital Wojewódzki, Fabryka Samochodów Małolitrażowych (Zakład nr 2) w Tychach, Szkłobudowa w Jaroszowicach, KWK „Jankowice”, Elektrownia Rybnik, BEFAMA w Bielsku-Białej, Wodzisławskie Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych Przemysłu Węglowego w Wodzisławiu, Zakłady Silników Małej Mocy „Silma”, FSM „Polmo” nr 7, Vitromontaż w Sosnowcu, Klub Robotniczy PKP w Pyskowicach, Huta „Katowice”. W 1988 r. liczba jednostek organizacyjnych wzrosła do 75, w końcu pierwszej dekady XXI w. pozostały delegatury w Cieszynie, Łaziskach Górnych, koła środowiskowe w Czechowicach-Dziedzicach, Jastrzębiu, Krakowie, niesłyszących, niepełnosprawnych, pojazdów zabytkowych (przy którym od 2007 działa Muzeum Pojazdów Zabytkowych w Zabrzu), miłośników jazdy terenowej, seniorów. Działalność gospodarcza: warsztaty samochodowe, stacje kontroli pojazdów (ul. Pawła w Katowicach, w Giszowcu) fabryka (warsztat) „SAM”; szkoły dla kierowców: współpraca z policją w zakresie bezpieczeństwa drogowego, kursy prawa jazdy; imprezy: Śląski Rajd Samochodowy (1924, 1927); Zlot Gwiaździsty do Katowic (1927), udział w MP (od 1927). Organizator imprez: Jazda konkursowa (1949), Pogoń za lisem (1939). Rajd w Nieznane, Rajd Nocny, Śląski Rajd Samochodowy (1924, 1927), zawody dla początkujących na drogach lokalnych, Zloty Gwiaździste, Rajd Wisły (który miał status eliminacji do rajdowych mistrzostw Europy); wydawnictwa: komunikaty (l. 60 XX w.), informatory (początek l. 70 XX.), sprawozdania (połowa l. 70 XX w.), biuletyn (od 2004); Czołowi sportowcy Ryszard Grychtoł, Michał Nahorski, Rudolf Wrocławski (Breslauer), Antoni Wajner (konkurencje samochodowe), Jan Hennek, Herbert Hennek, Henryk Wieteska (wyścigi motocyklowe); osiągnięcia sportowe: 181 (74–62–45) medali MP w tym: 152 (59–52–41) w sportach samochodowych; 29 (15–10–4) w wyścigach motocyklowych.
40 lat w służbie motoryzacji: historia Polskiego Związku Motorowego. Warszawa 1991; , G. Rosiak: Rozwój sportu automobilowego w województwie śląskim w latach 1922–1939. W: Z najnowszej historii kultury fizycznej w Polsce, t. 5. Gorzów 2002; http://www.scr.civ.pl/mprc.html; http://www.scr.civ.pl/index.html
AVE, pierwsze na Śląsku biuro turystyczne (zał. 15 VIII 1991) specjalizujące się w pielgrzymkach, z siedzibą w Katowicach przy ul. Gawronów 20. Rozpoczęło swoją działalność, służąc organizacją pielgrzymek do miejsc świętych i najpiękniejszych sanktuariów świata szlakami: apostołów i świętych (m.in. św. Piotra i Pawła – Turcja, Grecja, Malta, Włochy, św. Bartłomieja – wyspy Eolskie, św. Andrzeja – Grecja, Włochy, św. Jakuba – Hiszpania), biblijnymi (Izrael, Palestyna, Jordania, Egipt, Syria, Liban), sanktuariów Maryjnych (Gwadelupa), sacrum chrześcijaństwa (wyspy Morza Śródziemnego, kraje bałtyckie, skandynawskie, prawosławne) i wieloma innymi. Biuro organizowało wiele wyjazdów na ważne dla chrześcijanin wydarzenia (m.in. kanonizacje w Rzymie, beatyfikacje, światowe spotkania młodzieży, światowe spotkania w Taize, pogrzeb papieża Jana Pawła II i z okazji rocznicy jego śmierci). Pielgrzymi podróżowali z AVE m.in. do Ameryki (USA, Kanada, Meksyk, Gwatemala, Honduras, Brazylia, Peru, Boliwia, Wenezuela, Argentyna), Azji (Japonia, Chiny, Filipiny), Afryki (Egipt, Tunezja, Maroko i Etiopia) oraz krajów europejskich.. Od 1998 roku zajmuje się również organizacją pielgrzymek dla obcokrajowców po Polsce. Z tej oferty skorzystali już pielgrzymi m.in. z Francji, Niemiec, Irlandii, Singapuru.
https://www.ave.turystyka.pl/page_historia_biura.html.
AWANGARDA KATOWICE, Klub Tańca A., założony w 1993 roku, z siedzibą przy ul. Chorzowskiej 9b (od 2001), z klimatyzowanymi, odpowiednio nagłośnionymi salami, klubokawiarnią, tanecznym atelier; pierwszy profesjonalny klub tańca na Śląsku, szkolący tancerzy w każdym wieku (Klub Malucha, kursy tańca towarzyskiego, break-dance, tańca współczesnego, tańców orientalnych, disco dance, latino solo, new style, hip-hop, funky, salsy (kurs podstawowy i zaawansowany), ►aerobiku, stepu, grupy klubowe. Najlepsi tancerze turniejowi, m.in. uczestnicy ME, przekazywani są do innych klubów. Założycielem A. jest Cezary Doroszkiewicz; klub jest członkiem World Dance Council (WDC) International Professional Dance Sport Council (IPDSC), Euro Dance Center (EDC), International Dance Organization (IDO), Polskiego Zawodowego Stowarzyszenia Tanecznego (PZST), Polskiego Towarzystwa Tanecznego (PTT).
AZS AKADEMII MUZYCZNEJ I AKADEMII SZTUK PIĘKNYCH, powstał w l. 50. XX w. ze scalenia Międzyuczelnianego Klubu AZS Akademii Muzycznej w Katowicach (1948) i Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach (1950), z siedzibą w Akademii Muzycznej; wszedł w skład ►AZS Środowisko (1970–1974). Odrodzony w poprzedniej formie w 1985 liczył 65 członków; w 1989 zakończył działalność. Prowadził sekcje: koszykówki, lekkoatletyki, narciarstwa alpejskiego, piłki nożnej, siatkówki, żeglarską. Był organizatorem akademickich mistrzostw Polski szkół artystycznych w narciarstwie alpejskim i siatkówce. Osiągnięcia: medale na Akademickich Mistrzostwach Wyższych Szkół Artystycznych w siatkówce, narciarstwie alpejskim, piłce nożnej. Działacz: Lucjan Walichnowski.
60 lat AZS Katowice. Cz. 2: Wspomnienia. Red. A. Miszta. Katowice 2006.
AZS AWF KATOWICE, wielosekcyjny Akademicki Klub Sportowy przy ►Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach. Powstał 8 III 1971 jako środowiskowo-międzyuczelniany KS AZS przy Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego; jego struktury tworzyło 6 klubów akademickich województwa katowickiego; 18 XII 1974 nastąpiła fuzja z SKS ►„Ekonomik” i ►MKS Katowice. Działające sekcje: akrobatyka sportowa (1976–2012), biathlon (1999 – nadal), bobsleje (2010 – nadal), dżudo (2005 – nadal), karate (1983-2000), koszykówka mężczyzn (1974–1977, 2005 – nadal), koszykówka kobiet (1974–2010), lekkoatletyka (1970–1973, sekcja wchodziła do struktur ►AZS Śląsk Katowice, istnieje nadal), łyżwiarstwo figurowe (2010), narciarstwo klasyczne: biegi narciarskie (1989 – nadal), skoki, kombinacja norweska, alpejskie (2005 – nadal), piłka nożna kobiet (2010 – nadal), piłka ręczna kobiet (1974–2005), piłka ręczna mężczyzn (1974–1984), pływanie (2000 – nadal), saneczkarstwo lodowe (2011 – nadal), siatkówka kobiet (1974–1984), siatkówka mężczyzn (1974–1984, 1991 – nadal), snowboard, szermierka (1980 – nadal), triathlon (2007 – nadal), trójbój siłowy. W 1982 skupiał 451, a w 2010 – 353 członków. Drużyny: hokeja na trawie, piłki ręcznej kobiet (1974), koszykówki kobiet (1979), lekkoatletyczna (1974–1976) brały udział w rozgrywkach I ligi, a drużyny piłki ręczna mężczyzn (1974) i siatkówka kobiet (1976) w rozgrywkach II ligi.
Osiągnięcia międzynarodowe: sportowcy AZS AWF na wysokiej rangi imprezach międzynarodowych zdobyli co najmniej 196 (53–66–77) medali: 61 (13–23–25) medali w akrobatyce sportowej, w tym 19 (1–6–12) medali MŚ i 42 (12–17–13) medale ME; 28 (6–10–12) medali w biathlonie, w tym: 4 (0–2–2) medale MŚ, 11 (2–3–6) medali w ME, 10 (2–4–4) medali U, 1 (0–1–0) medal MEJ i 2 (2–0–0) medale światowych igrzysk wojskowych; 1 (0–0–1) medal w dżudo na ME; 4 (1-2-1) medale w kajakarstwie, w tym 3 (0-2-1) w MŚ i 1 (1-0-0) w ME; 33 (11–8–14) medali w lekkoatletyce, w tym 4 (0–3–1) medale MŚ, 2 (0–2–0) medale halowych MŚ 7 (1–0–6) medali ME, 5 (3–0–2) medali HME; 9 (5–1–3) medali U, 5 (1–3–1) medali igrzysk paraolimpijskich, 2 (1–0–1) medale MME, 1 (0–0–1) medal ME juniorów, 1 (0–1–0) medal w światowej rewii sztafet; 29 (10–11–8) medali w narciarstwie, w tym: 5 (2–1–2) medali IO, 7 (1–2–4) medali MŚ, 17 (7–8–2) medali U; 9 (3–3–3) medali w pływaniu, w tym: 1 (0–1–0) medal MŚ, 4 (2–1–1) medale ME, 5 (2–1–2) medale ME juniorów; 5 (3–0–2) medali w snowboardzie, w tym: 1 (0–0–1) medal MŚ, 4 (3–0–1) medale U; 17 (2–7–8) medali w szermierce, w tym: 5 (0–2–3) medali MŚ, 9 (2–3–4) medali ME, 4 (0–2–2) medale U w latach 1970–2019 zdobyli 1406 (474–469–463) medale MP, w tym 143 (53–50–40) medale w akrobatyce sportowej, 100 (38–32–30) medali w biathlonie; 41 (14–18–9) w biathlonie letnim; 20 (5–5–10) medali w dżudo, 8 (4–2–2) medali w kajakarstwie, 320 (107–101–112) medali w lekkoatletyce, 30 (10–8–12) medali w łyżwiarstwie szybkim, 228 (101–73–54) medali w narciarstwie klasycznym alpejskim i wolnym, 12 (2–4–6) medali w narciarstwie letnim, 185 (55–58–72) medali w pływaniu, 12 (2–7–3) medali w saneczkarstwie, 84 (26–30–28) medale w snowboardzie, 95 (29–38–28) medali w szermierce, 39 (10–8–21) medali w triathlonie.
M. Sraga: Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach w latach 1970–2005 i jej rola w kształceniu kadr kultury fizycznej. Katowice 2009.
AZS FILIA POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ W KATOWICACH, klub uczelniany założony w październiku 1968 roku; 11 sekcji (1973), m.in. lekkoatletyczna, koszykówki, siatkówki, badmintona; 254 członków (1987); osiągnięcia: badminton – II liga (1981); działacze: Czesław Jasiński, Jerzy Jarczyk.
60 lat AZS Katowice. Cz. 2. Wspomnienia. Red. Adam Miszta. Katowice 2006.
AZS GÓRNOŚLĄSKIEJ WYŻSZEJ SZKOŁY HANDLOWEJ, zał. 1999, prezes Jerzy Orliński. Prowadzi sekcje: kolarstwo górskie, koszykówka (mężczyźni), narciarstwo alpejskie, piłka nożna halowa, pływanie, siatkówka, tenis stołowy (mężczyźni), tenis ziemny, taniec towarzyski, a także Klub Szachowy.
60 lat AZS Katowice. Cz. 2: Wspomnienia. Red. A. Miszta. Katowice 2006.
AZS KATOWICE (Akademicki Związek Sportowy), założony 12 X 1945 (Juliusz Szaflik, Tadeusz Janik, Tadeusz Kopel, Franciszek Ogół) przy Wyższej Szkole Ekonomicznej (ob. Uniwersytet Ekonomiczny) w Katowicach; w 1950 przekształcony w Akademickie Zrzeszenie Sportowe (będące klubem sportowym całego środowiska akademickiego woj. katowickiego); w 1957 uzyskał osobowość prawną i powrócił do pierwotnej nazwy. Prowadził sekcje: bobslejową, gimnastyki sportowej, hokeja na lodzie, lekkoatletyczną, narciarską, pływacką, tenisa stołowego. W 1973 połączył się ze ►Szkolnym Związkiem Sportowym w Katowicach. Zasłużeni mistrzowie sportu: Alfreda Ograbek, Stefan Sowa, Kazimierz Mieleszczuk, Aleksander Wrona, Roman Micał; mistrzowie sportu: Maria Thym, Henryk Gonsior, Józef Biernacki, Ryszard Tomczak, Edward Makuła, Wiktor Garcorz (piłka ręczna). Osiągnięcia: 16 (4–2–9) medali MP w l. 1949–1967, w tym 1 (0–0–1) medal w bobslejach, 4 (1–0–3) medale MP w hokeju na trawie, 11 (3–2–6) medali MP w piłce ręcznej.
APK, zesp. Socjalistyczny Związek Studentów Polskich, sygn. 8, p. 1; APK, Prezydium WRN Katowice, Wydział Org., sygn. 1336; Biblioteka Śląska, Dział Życia Społecznego, sygn. XXI A2 K-ce; Główne zadania SZS–AZS oraz kalendarz i regulaminy imprez sportowych województwa katowickiego w roku szkolno-studenckim 1974/75. Katowice 1974.
AZS KENDO KATOWICE, autonomiczna struktura ►AZS Uniwersytetu Śląskiego; założona 3 lutego 2003 roku przy ul. Bankowej 12. Założycielem sekcji, a zarazem jej liderem, patronem i mistrzem, jest Michał Miwa-Młot, posiadacz 4 dan w kendo oraz 1 dan w atarashii naginata (nowoczesnej naginacie sportowej). Od 2022 roku głównym instruktorem sekcji jest Bartosz Więzik, posiadacz 3 dan kendo. Klub posiada licencję Polskiego Związku Kendo, dzięki czemu jego członkowie mogą brać udział we wszystkich krajowych i międzynarodowych egzaminach, turniejach i zgrupowaniach kendo.
https://www.facebook.com/kendokatowice/?locale=pl_PL
AZS LEGION KATOWICE zob. ►Legion Katowice
AZS SILESIA REBELS KATOWICE, zespół futbolu amerykańskiego, członek Polskiego Związku Futbolu Amerykańskiego, występujący w Polskiej Lidze Futbolu Amerykańskiego, zał. 2006; organizatorzy: Kamil Plewnia, Sławomir Szymuś, Adam Kłos, Szymon Widera, od 26.09.2006 sekcja ►AZS Uniwersytet Śląski Katowice; od 2007 występuje w rozgrywkach MP, do 2011 występował p.n. AZS Silesia Miners; od 2012 pod obecną nazwą (po fuzji z Warriors Ruda Śląska); osiągnięcia: 2 (1–1–0) medale MP – 1 m. (2010), 2 m. (2007).
http://rebels.plfa.pl/druzyna/
AZS ŚLĄSK KATOWICE, struktura łącząca sekcje lekkoatletyczne ►AZS Katowice, AZS Gliwice i AZS Rokitnica; utworzona w marcu 1971 roku. Funkcjonowała wyłącznie w czasie mistrzostw lekkoatletycznych (Polski, Śląska, akademickich krajowych i regionalnych); pierwszy występ (Ryszard Kurowski) na MP 1971 w biegu na 110 m przez płotki; jedyną indywidualnością był Ryszard Skowronek – dziesięcioboista sprowadzony na Górny Śląsk z AZS Wrocław. Struktura zakończyła działalność w 1976 roku.
„Sport” 1971, nr 48, 100.
AZS ŚLĄSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ, klub uczelniany AZS obejmujący uczelnie w Katowicach i Zabrzu-Rokitnicy, założony 29 kwietnia 1949 r. (jedna ze struktur Federacji Polskich Organizacji Studenckich); koło sportowe ►Akademickiego Zrzeszenia Sportowego (1950–1956), w strukturach ►AZS Środowisko (1970–1974), nieczynny w latach 1991–1995), reaktywowany w 1996; sekcje: ►koszykówki, ►lekkoatletyki, ►piłki nożnej, ►szermierki, ►żeglarstwa; niektóre sekcje przejął AZS Gliwice (lekkoatletykę, strzelectwo); działacze: Tadeusz Małodobry, A. Świętochowski; osiągnięcia: 1 (1–0–0) medal MŚ w szermierce (1963) – 1 miejsce w drużynowym turnieju szpady; 1 (1–0–0) medal U – Bogdana Gąsiora w szpadzie (1961).
J. Wolniaczyk: Przyczynek do historii organizacji środowiskowej Akademickiego Związku Sportowego w Katowicach (2003–2009). Praca magisterska pod kier. Mirosław Pączka. [Katowice 2011].
AZS UNIWERSYTET EKONOMICZNY KATOWICE, nawiązuje do AZS Wyższej Szkoły Ekonomicznej, które powstało w 1945. W 1985 związek skupiał 300 członków. Działają sekcje: aerobiku, badmintona, judo, kolarstwa (MTB), koszykówki (kobiet i mężczyzn), pływacka, snowboardowa, tenisa stołowego, turystyczna, wspinaczki skałkowej, żeglarska, beach-volley, darta, trójboju siłowego. Zob. też ►AZS Katowice.
60 lat AZS Katowice. Cz. 2: Wspomnienia. Red. A. Miszta. Katowice 2006.
AZS UNIWERSYTET ŚLĄSKI KATOWICE, zał. 1968; w 1978 skupiało 6 tys. członków, którzy działali w 56 grupach sportowych. Dysponuje basenem, halami i boiskami; organizuje biegi przełajowe, akcje obozowe zimą i latem, prowadzi turystykę krajową. Agendy specjalistyczne: Akademicki Klub Narciarski, Akademicki Klub Jeździecki, Yacht Club Akademicki, Klub Alpinistyczny. Aktywnie działały sekcje: badmintona (w 1981 rozgrywki I ligi), hokeja na trawie, siatkówki, koszykówki (w 1986 rozgrywki w II lidze kobiet). Działacze: Grzegorz Maciążek, Beata Widawska, Teresa Pezold. Od 2008 AZS prowadzi sekcje: aerobik, aikido, brydż, badminton, judo, hippika, karate kyokushin, karate tradycyjne, koszykówka kobiet i mężczyzn, kolarstwo górskie, kendo, la, narciarstwo alpejskie, piłka nożna, piłka ręczna mężczyzn, siatkówka kobiet i mężczyzn, pływanie, snowboard, szachy, tenis, tenis stołowy, kung-fu, wspinaczka, żeglarstwo, fitness, paintball, step, salsa, taniec irlandzki, taniec towarzyski, trójbój siłowy. Osiągnięcia: 7 (3–2–2) medali MP w hokeju na trawie kobiet – 1 m. (1984–1986), 2 m. (1983, 1987), 3 m. (1982, 1989) oraz 11 (5–4–2) medali MP w hokeju halowym kobiet – 1 m. (1984–1987, 1990), 2 m. (1983, 1989, 1991, 1993), 3 m. (1988, 1992).
60 lat AZS Katowice. Cz. 2: Wspomnienia. Red. A. Miszta. Katowice 2006.