Leksykon załęski

LABORATORIUM CHEMICZNO-KOSMETYCZNE, zob. ►Załężanka.

LABUSA Ludwika ULICA zob. ►Żelazna ulica

LAS ZAŁĘSKI (Rewir Leśny Załęże), kompleks leśny o charakterze półnaturalnym znajdujący się na granicy Chorzowa, Katowic i Rudy Śląskiej (Kochłowice), północny przyczółek dawnej dziedziny książąt pszczyńskich − Lasów Pszczyńskich (Puszcza Śląska), obecnie w leśnym pasie ochronnym GOP; zarządzany przez Nadleśnictwo Katowice z Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach, Leśnictwo Panewnik. Las znajduje się w mezoregionie ►Wyżyny Katowickiej (341,13 m), będącej częścią Wyżyny Śląskiej; położony jest w niecce górnośląskiej, którą wypełniają utwory pochodzące z górnego karbonu, zawierające pokłady węgla kamiennego; według jednostek morfologicznych kompleks leśny umiejscowiony jest na ►Wzgórzach Kochłowickich, obszarze charakteryzującym się dużym zróżnicowaniem powierzchni (najwyższe wzniesienie, położone w środkowej części lasu, dochodzi do 338 m n.p.m.). Na terenie lasów znajduje się zespół przyrodniczo-krajobrazowy ►Uroczysko Buczyna. Dużą powierzchnię kompleksu zajmują zbiorowiska o charakterze półnaturalnym (płaty starodrzewu bukowego i dębowego), bory mieszane, lasy mieszane i lasy grądowe, łąki i murawy; występują m.in. konwalia majowa, kruszyna pospolita, borówka czarna, borówka brusznica, wrzos zwyczajny, trędownik bulwiasty, narecznica samcza, orlica pospolita. Najczęstszymi gatunkami zwierząt są m.in. sarny, tchórze, łasice i wiele gatunków ptaków typowych dla środowiska leśnego (przed II wojną światową w 1934 naliczono 180 zajęcy, 40 królików, 4 bażanty; możliwość polowań istniała corocznie od 16 X). Dzięki sąsiedztwu z Lasami Panewnickimi łatwa jest migracja różnych gatunków zwierząt. Historia: do 1945 własność ►Giesche SA; graniczył od zachodu z Lasem Halembskim, od północy z ►Obrokami, od wschodu z terenami rolniczymi ►obszaru dworskiego w Załężu, od południa z ►Załęską Hałdą (w jego obrębie Lgocki – kopiec znany na pocz. l. 20. XX w. pod nazwą ►pagórki graniczne). Na terenie lasu znajdował się poligon 73. i 75. pułków piechoty (teren działań wojskowych, ►magazyn amunicji, w 1936 budowa drogi wojskowej – zob. ►ul. Kochłowicka); organizowano obozy harcerskie; 5 IX 1939 toczyły się walki samoobrony powstańczej z regularnymi wojskami Wehrmachtu (zob. ►wrzesień 1939). Z lasu pozyskiwano: drewno budowlane, drewno na kopalniaki, na słupy telegraficzne. Obiekty: pozostałości strzelnic: sportowej i wojskowej, kamienie górnicze.
APK, zesp. Giesche SA, sygn. 5347.

LAZARET, niewielka lecznica dla rannych i chorych żołnierzy w okresie I wojny światowej, zał. ok. 1915 w sali gimnastycznej ►Szkoły Podstawowej nr 20; chorymi zajmowały się Antonina Kastner i Palmacja Glowalla (zmarły we Wrocławiu w 1919).
B. Czaplicki: Ksiądz Ludwik Skowronek (1859–1934) i jego dzieła. Katowice 2016.

LAZUROWY OBŁOCZEK, miejski żłobek założony w 2012 roku, o powierzchni 210 m kw., 33 dzieci; z nauką języka francuskiego.

LECZNICTWO w Załężu, opiera się na sieci placówek; poradni i przychodni, m.in.: ►AWIMED, ►CENTERMED, ►TOWIMED, ►SALUS AERGOTI, ►Zakład Opiekuńczo-Leczniczy ss. św. Jadwigi; EPIONE Przychodnia nr 1 i 2, Moja Przychodnia nr 3 oraz apteki.
Struktury lecznictwa w Załężu zaczęły się kształtować pod koniec XIX wieku, epidemie chorób występujące w tym czasie sprawiły, że zdecydowano o postawieniu w 1896 roku specjalnego baraku dla chorych (zob. ►barak przy ul. S. Wojciechowskiego); za stan zdrowia w miejscowości odpowiadał lekarz gminny; bardziej nowoczesnymi środkami leczenia (w tym od 1912 roku ambulatorium) dysponowały ss. ►Jadwiżanki (w okresie I wojny światowej ►lazaret); w 1916 utworzona została Izba Matki i Dziecka (prezes Józef ►Głuch); po przyłączeniu Załęża do Polski struktury lecznictwa tworzyli prywatni lekarze – Józef Głuch, Karol Kopczak i Maria Ruliwiecka, technicy dentystyczni: Zygmunt Appel, David Ebel, Karol Fricher, Elderman Sztemlicht; w warunkach domowych porody przyjmowały położne: Maria Marmetschko, Klara Pol; funkcjonowała apteka św. Barbary; rozwinął się społeczny ruch czerwonokrzyski: z Czerwonego Krzyża powstał Polski Czerwony Krzyż i związana z nim ►Ochotnicza Kolumna Sanitarna – jedna z większych w Katowicach; w latach 1938–1998 ►szpital dziecięcy; w 1945 roku w jednym budynku ze szpitalem skórno-wenerycznym; od 1948 funkcjonowało lecznictwo oparte na systemie przychodni zakładowych – tzw. ZOZ-ów (zastąpiły m.in. organizowane jeszcze we wcześniejszym okresie Izby Matki i Dziecka, np. przy hucie ►Baildon i kopalni ►Kleofas), w późniejszych latach działały przychodnie rejonowe, m.in. przy ul ►Żelaznej 9 i ul. ►Bocheńskiego 38. Na przełomie lat 50. i 60. XX w. funkcjonowało w Załężu Medyczne Studium Zawodowe nr 1 w Katowicach, kształcące w zakresie stomatologii i pielęgniarstwa).
J. Lusek: Tworzenie i struktura opieki medycznej do 1922 r., W: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 1 Katowice 2012; K. Brożek, Ochrona zdrowia i opieka społeczna w okresie międzywojennym, tamże; A. Morcinek: Spis lekarzy, lekarzy-specjalistów, lek[arzy]-dentystów, techników-dentystów, położnych, szpitali, aptek, kas chorych, ośrodków zdrowia i zakładów opiekuńczych województwa śląskiego, Katowice 1939.

LEDÓCHOWSKIEGO ULICA, w pd. części Załęża, długości 100 m, szutrowa, dojazdowa, z placem zabaw i skwerem, na którym postawiono obelisk upamiętniający jubileusz 660-lecia Załęża.

LEGDA (pseudonim), zob. Franciszek ►Gołda.

LELEWELA JOACHIMA ULICA, wcześniej Teichstraße, Stawowa, Marszałka Ferdynanda Focha; w pn. części Załęża, długości 80 m; po wsch. stronie ul. ►Gliwickiej; kiedyś tereny ►Giesche SA; dziś: trzy familoki z początku XX w., Laboratorium Medyczne „Alab”, firma remontowo-budowlana.

LELEWELA JOACHIMA ULICA, w Załężu, przed I wojną światową Teichstraße, od 1920 Stawowa, od 1925 Ferdynanda Focha, w 1939–1945 Teichstraße., od 1951 Lelewela; układ równoleżnikowy, długości 80 m; powierzchnia asfaltowa; chodniki brukowane, pięć domów należących do ►Giesche SA.
Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. Red. A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz, t. 2. Katowice 2012; Księga adresowa Wielkich Katowic, Katowice 1935; Księga adresowa Wielkich Katowic 1935–1936, Katowice 1935.

LEŚNICZÓWKA, dom leśniczego na Hałdzie Załęskiej w sąsiedztwie chaty Marcina Kałdyki, zapewne pierwszy tego typu obiekt w Załężu; wzmiankowany w 1702 w Aktach Książąt Pszczyńskich.
Osady i osiedla. W: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i spoleczeństwo. Red. A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz. T. 1. Katowice 2012.

LICEUM FARMACEUTYCZNE, zob. ►Medyczne Studium Zawodowe nr 1 w Katowicach.

LICEUM TECHNICZNE JEDNOKLASOWE, zob. ►Zespół Szkół Huty Baildon.

LICHTER, nazwa cegielni w Załężu, występująca w dokumentach z 1923 roku.
AUM, zesp. 4, sygn. 41.

LIGA KATOLICKA, parafialny oddział organizacji ogólnopolskiej i administracji apostolskiej dla Górnego Śląska (diecezji śląskiej); która za cel miała odrodzenie chrześcijańskie Górnego Śląska po I wojnie światowej i powstaniach śląskich; od połowy lat 20. XX w. w Załężu działalność w grupach stanowych, w początkach działalności w jej szeregach było 380 żonatych mężczyzn, 280 młodzieńców (kawalerów), 630 zamężnych kobiet i 725 dziewcząt (panien); L.K. organizowała m.in. parafialne Tygodnie Dobrej Książki; istniała do 1934, została włączona do ►Akcji Katolickiej.
AKAD, zesp. 77, sygn. 20.

LIGA MORSKA I KOLONIALNA ZAŁĘŻE, pierwotnie Liga Morska i Rzeczna; prezesi: Władysław Wendt, Stefan Gątarski, Tadeusz Kulczycki, działacze: Stefan Mielczarski, Emil Cyroń; lokal organizacyjny mieścił się w restauracji Wismacha; liczba członków: 53 (1933), 78 (1935), członkowie rekrutowali się przede wszystkim spośród załogi kopalni ►Kleofas; Liga tworzyła lokalne komitety obchodów Święta Morza; organizowała zabawy i pochody.
M. Marszałek: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej i Liga Morska i Kolonialna jako czynnik oddziaływania władz II Rzeczpospolitej na społeczeństwo województwa śląskiego; Sprawozdanie z działalności okręgu Zagłębia Węglowego Ligi Morskiej i Kolonialnej za czas od kwietnia do marca. Katowice 1933.

LIGA MORSKA I RZECZNA, zob. ►Liga Morska i Kolonialna Załęże.

LIGA OBRONY KRAJU, koło przy ►Hucie Baildon; początkowo funkcjonowało koło ►Ligi Przyjaciół Żołnierza, w 1962 przekształcone w koło LOK; organizacja paramilitarna, działająca na zapleczu wojska polskiego. Koło prowadziło sekcje: strzelecką (jedna z pięciu najlepszych w Polsce, z własną strzelnicą), motocyklową, modelarska (w tzw. Aeroklubie Robotniczym Huty Baildon), samochodową (organizator kursów na prawo jazdy) oraz ►radioklub (sekcja radiofalówkowa).
U. Rzewiczok: Huta Baildon i jej twórca. Katowice 2009.

LIGA OBRONY POWIETRZNEJ I PRZECIWGAZOWEJ ZAŁĘŻE, koło dzielnicowe, zał. 9 V 1927 z inicjatywy ►Franciszek Stefańskiego, który został pierwszym prezesem koła; ponadto zarząd tworzyli: zastępca ►Wiktor Jesionek, sekretarz Maria Kicówna, skarbnik ►Leon Kobic, rewizorzy ►Stefan Mielczarski, ►Eugeniusz Kiełczewski, Teofil Kuc; objęło zasięgiem także ►Załęską Hałdę (przedstawiciel ►Karol Mroncz), 397 czł (1929). Należało do najruchliwszych w woj. śląskim; prowadziło kwesty uliczne na lotnictwo polskie; sprawowało opiekę nad modelarnią w ►Szkole Podstawowej nr 20. W 1929 skupiało 387 członków; siedziba mieściła się w ►Obywatelskiej Restauracji. Na terenie Załęża działały także koła LOPP przy ►Szkole Podstawowej nr 20 (20 czł wspierających), ►Szkole Podstawowej nr 21 (10 czł. aktywnych + 15 czł. wspierających), ►Szkole Podstawowej nr 22 (13 czł. aktywnych + 30 czł. wspierających), ►Szkole Podstawowej nr 23 (11 czł. aktywnych + 50 czł. wspierających), ►Szkole Podstawowej nr 24 (34 wspierających), ►Szkole Podstawowej nr 25/27 (7 czł. aktywnych + 63 czł. wspierających).
APK, zesp. Inspektorat Szkolny Katowice, sygn. 84, 87; „Polska Zachodnia” 1927, nr 113.

LIGA PRZYJACIÓŁ ŻOŁNIERZA, koło w ►Hucie Baildon, zał. 16 IV 1953 z inicjatywy Antoniego Klucznika i Janiny Pszczoły; druga jednostka w mieście Katowice, przodująca pod względem liczebności w województwie katowickim – w l. 1953–1956 skupiała 2 tys. członków w 25 kołach oddziałowych, jedna z czołowych w Polsce. Prowadziła sekcje: motorową (1953), modelarską (1955), strzelecką (strzelnica wiatrówkowa w Hotelu Robotniczym nr 1 przy ul. Klimczoka), fotograficzną. W 1961 przekształciła się w oddziały ►Ligi Obrony Kraju przy ►Hucie Baildon. Działacze: Alfred Neumann, Tadeusz Anders, Gwidon Tomanek.
„Głos Baildonu” 1953, nr 7, 1954, nr 24, 1955, nr 5 i 11, 1956, nr 3, 1957, nr 1.

LIGNOZA, Spółka Akcyjna, zał. 1922; siedziby w: Bytomiu, Załężu (1923–1927) przy ul. Adama Mickiewicza (ob. ►ul. Gliwicka 24–25), Katowicach (1927–1950) przy ul. Dyrekcyjna 13. Występowała p.n.: Lignoza Ost (1922), Polska Spółka Akcyjna Lignoza (1923), Llignoza SA, Union (1940–1945). Naczelnej dyrekcji w Katowicach podlegały dyrekcje oddziałowe (fabryk) w Krywałdzie, Bieruniu Starym i Pniowcu. Produkowała materiały wybuchowe, bezpieczniki, kapiszony, zapalniki, w l. 30. XX w. także papier drzewny i bezdrzewny. Kapitał zakładowy w 1929 wynosił 5 tys. zł. Dyrektorzy: Friedrich Ossices (1922–1923), Kuno Eichholz (1923–1925), Tomisław Morawski (1925–1931), ►Leopold Szefer (1931–1939), Stefan Sternik (1945–1950); w Radzie Nadzorczej zasiadały osoby związane głównie z górnictwem, m.in. Gustaw Williger, Aleksander Ciszewski, i takimi koncernami, jak ►Giesche SA, ►Polskie Kopalnie Skarbowe Skarboferm, ►koncern Hohenlohe. Reaktywowana 13 VI 1945, rozwiązana 1950.
APK, zesp. Rejestr Handlowy, sygn. A 4186 Kat. T. 1, 2; Encyklopedia powiatu bieruńsko-lędzińskiego. Katowice 2010.

LIGONIA JULIUSZA ULICA, zob. ul. Gabriela ►Narutowicza.

LIGONSTRAßE, zob. ul. Gabriela ►Narutowicza.

LIMANOWSKIEGO ULICA zob. ►Wyplera Jana ulica

LINIA AUTOBUSOWA nr 70, pierwsza i do 1958 jedyna w strukturach Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego linia łącząca Załęską Hałdę z Katowicami (miała w tym okresie ostatni z przydzielonych numerów); uruchomiona prawdopodobnie ok. 1956–1957.
J.T. Galus: 60 lat komunikacji miejskiej w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym. Katowice 1958.

LINIA KOLEJOWA NR 137, od 1846 odcinek kolei górnośląskiej łączący Gliwice z Mysłowicami, od 1851 główna oś sieci kolejowej w Załężu z mostem kolejowym nad ►ul. F. Bocheńskiego, do której należały: ►bocznica kolejowa kopalni „Kleofas” i odgałęzienia do hut: ►Baildon, Marta, Hohenlohe. Od 1957 funkcjonuje ►stacja kolejowa Katowice-Załęże.
L. Musioł, Załęże. Monografia historyczna parafii św. Józefa w Stalinogrodzie-Załężu, maszynopis.

LINIE TRAMWAJOWE W ZAŁĘŻU, fragment linii Bytom–Świętochłowice–Chorzów Batory–Katowice–Mysłowice; koncesje (od 1893) kolejno dla firm: ►Schikora & Wolff (niezrealizowana), Oberschlesische Kleinbahn und Elektrizitȁts Werke (1899), Schlesiscche Kleinbahn, ►Śląskie Kolejki, Śląskie Tramwaje; prace ziemne związane z budową linii spowalniała rywalizacja spółek Schikora & Wolff oraz Kramer; linia elektryczna, pierwotnie jednotorowa (z mijankami: ►Grünfeld i przy drodze do ►Cleophasgrube), od 1910 dwutorowa; do 1926 wąskotorowa; następnie normalnotorowa (od Katowic do Kolonii im. Ignacego ►Mościckiego); prędkość maks. składów: 25 km/godz. i 15 km/godz. (w zależności od odcinka); po 1922 zarządzana przez Śląskie Kolejki; od ok. 1924 wydłużona do Bytomia (przecinała granicę polsko-niemiecką); od 1948 pod zarządem ►Śląsko-Dąbrowskich Kolejek Elektrycznych, od 1951 ►Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego z zajezdnią w Chorzowie Batorym. W Załężu kursowały tramwaje linii: nr ►7 (od ok. 1934), przed II wojną światową relacja miejska ►Bogucice–Załęże, ul. Lisa; od ok. 1941 linie numerowane (7, 11, F); po II wojnie światowej ►11, ►14, ►15, ►20, ►215; aktualnie (w 2022 roku) czynne są linie nr 7, 20 i ►43 obsługujące przystanki: Pośpiecha, Kościół, Janasa, dwór, Wiśniowa, Dom Kultury, szkoła.
K. Soida, Z. Danyluk, P. Nadolski: Tramwaje górnośląskie, T. 1. Tramwaje katowickie do 1945 roku. Rybnik 2010; K. Soida, Z. Danyluk, P. Nadolski: Tramwaje górnośląskie, T. 2, Tramwaje katowickie po 1945 roku. Rybnik 2012.

LINZERWEG, zob. ulica Roberta ►Kempki.

LIPKA Franciszek (4 VI 1906, Wędrynia − 4 VII 1942, Sosnowiec), starszy nauczyciel ►Szkoły Podstawowej nr 25 w Załęskiej Hałdzie. Aresztowany w 1941; więziony w Katowicach, Zwickau, Sosnowcu; zginął.
S. Kędryna, A. Szefer: Nauczyciele śląscy polegli i zamordowani w latach hitlerowskiej okupacji. Księga pamiątkowa. Katowice 1971; J. Prażmowski: Szkolnictwo w województwie śląskim. Katowice 1936.

LIPSCY, ród szlachecki z Lipna (Lipiego) herbu Grabie; przedstawiciele: Andrzej, Piotr i Adam byli właścicielami Załęża w l. 1617–1641.
Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. Red. A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz. T. 1. Katowice 2012.

LIS Franciszek (20 IX 1903, Załęże – ?), działacz niepodległościowy; członek ►Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, uczestnik II i III powstania śląskiego; prezes ►Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej przy ►parafii św. Józefa w Załężu; od 1927 roku górnik w kopalni ►Kleofas.
APK zesp. Dyrekcja Policji Katowic, sygn. 13.

LIS Jerzy (28 II 1907, Zabrze – 24 VIII 1944, Auschwitz), harcerz, plutonowy Wojska Polskiego; członek drużyn harcerskich w Zabrzu (1917–1921), ►Pierwszej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego w Załężu (1922), drużynowy (1923) ►Męskiej Drużyny Harcerskiej im. Jana III Sobieskiego; podharcmistrz, zastępca komendanta ►Katowickiego Hufca Harcerzy (1926); członek Honorowej Rady Starszyzny Oddziału Śląskiego Związku Harcerstwa Polskiego; organizator harcerskiej sceny teatralnej (zob. ►Teatr Amatorski) – wystawiał cieszące się dużą popularnością wśród mieszkańców sztuki Aleksandra Fredry (Damy i huzary, Pan Geldhab, Pan Jowialski, Śluby panieńskie). Do programu zimowych kursów harcerskich wprowadził: saneczkarstwo, umiejętność jazdy na nartach, budowę domków igloo. Na zaproszenie Naczelnictwa Harcerstwa Polskiego przebywał we Francji (1933, 1938–1939), gdzie uczył podstaw obozownictwa. W czasie okupacji działał w ruchu oporu – członek ►Polskiej Organizacji Powstańczej i ►Związku Walki Zbrojnej, organizując tajne struktury harcerstwa. Aresztowany w Dąbrówce Małej, więziony w Mysłowicach, został rozstrzelany w obozie koncentracyjnym. Jego nazwisko zostało wyryte (1945) na tablicy pamiątkowej (zob. ►Miejsca upamiętnione w Załężu), usadowionej obok ►kościoła p.w. św. Józefa w Załężu.
A. Czylok: Z ich krwi i męczeństwa nasza wolność: katowiccy harcerze lat wojny. Katowice 2001.

LISA Jerzego ULICA, w pn. części Załęża, na zach. od ulicy ►Gliwickiej; o przebiegu równoleżnikowym, długości 140–190 m; po 1922 roku na terenach należących do ►Giesche SA (12 domów mieszkalnych), pod koniec lat 30. XX w. Mikulczyce; infrastruktura: budownictwo palowe drewniane (baraki kopalni ►Kleofas); firmy i punkty handlowe: w okresie międzywojennym – warsztat elektromechaniki samochodowej Janusz Przyłęcki, po II wojnie światowej – konserwatornia taśm filmowych i magazyny (składnica) „Filmu Polskiego” (1947), przedsiębiorstwo budowlane „Fundament” Mieczysława Barnaszewicza; aktualnie – firma handlowo-usługowa „Efekt”, przedsiębiorstwa spedycyjno-transportowe i budowlane („Baron”), zakład fryzjerski, delikatesy.
AUM, zesp. 1 sygn.1540.

LOKALNY KOMITET DO SPRAW BEZROBOCIA W ZAŁĘŻU, powstał w 1933 w związku z masowym bezrobociem (zamknięcie ►kopalni „Kleofas”, redukcja załogi ►Huty „Baildon”), zorganizowany przez ►Franciszka Długiewicza oraz członków: ►Wiktora Jesionka, ►Stefana Giebla, Agnieszkę Kozikową, inż. Pawła Talagę, którzy reprezentowali ►Narodowo-Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy. Zaangażowany w pomoc dla rodzin górników – dary rzeczowe w postaci: słoniny, ziemniaków, płótna, odzieży oraz wyprawek pierwszokomunijnych (►Towarzystwo Polek). W 1933 obdarowano 62 osoby.

LORA II zob. ►Irena.

LORA II, pole górnicze o powierzchni 137 761 m² w Załężu, powstało 1909 z podziału nadania Lora; graniczyło z polami ►Rinaldo (od północy), ►Adam (do wschodu) i ►Joseph; źródła nie podają danych dotyczących eksploatacji.
R. Borowy: Wczoraj – dziś – jutro... kopalni „Katowice-Kleofas”. Historia węglem pisana. Katowice 1997; G. Grzegorek, A. Frużyński, P. Rygus: Kopalnie i huty Katowic. Kreacja i redakcja G. Grzegorek. Wstęp L. Jodliński. Katowice 2017.

LORENZ KAROL, zob. ►Karol (Karl) Lorenz.

LORENZ Karol (1879 – 5 VIII 1945, Świętochłowice), działacz ►Katolische Volkspartei; właściciel ►Fabryki Betonu i Terasa w Załęskiej Hałdzie i Załężu; aresztowany 22 VII 1945; zginął w obozie pracy.
AKAD, zesp. 77, sygn. 271.

LOVER NA ZOŁYNŻU, tytuł piosenki (2020) grupy ►Maszkety, dotyczącej Załęża (klip prezentuje m.in. ►stację kolejową Katowice-Załęże, a w tekście piosenki pojawia się „staro huta", czyli Huta ►Baildon).
https://www.findglocal.com/PL/Katowice/MASZKETY

LUBIĘ BYĆ OBCY POD TWOIM OKNEM, MURAL przy ul. ►Gliwickiej 119; umieszczony tekst nawiązuje do poezji Rafała Wojaczka.
P. Fuglewicz, B. Zygmańska: Spacerownik po Katowicach. Śródmieście, część południowa. Katowice 2022.

LUDNOŚĆ, w historii Załęża obecność swą zaznaczyli: Ślązacy, Polacy, Niemcy, ludność pochodzenia żydowskiego, Rusini (Ukraińcy), Włosi, Romowie (Cyganie), Francuzi, emigracja polska z Francji, Czeczeni, Ormianie, Wietnamczycy.

LUDWIK, szyb kopalni ►„Charlotte”, potem kopalni ►„Victor”, głęb. 25,36 m, zgłębiony w 1859; nazwa patronimiczna o nieustalonym rodowodzie.
R. Borowy: Wczoraj – dziś – jutro... kopalni „Katowice-Kleofas”. Historia węglem pisana. Katowice 1997.

LUKO, fabryka przemysłu spożywczego przy ul. Wojciechowskiego 51 (ob. ►ul.Gliwicka), l. 20–30. XX w. wytwórnia preparatów korzennych do kiełbas i soli do marynat; miała monopol na produkcję artykułów dla Polski i Gdańska; właścicielem był Paweł Lipiński. W 1925 zdobyła złoty medal na Międzynarodowej Wystawie Rolniczej w Liege (Belgia).
AUM Katowice, zesp. 1, sygn. 2419.

LUTNIA, chór w ►Załęskiej Hałdzie, zał. 2 III 1919 jako chór mieszany, przyjęty do Związku Śląskich Kół Śpiewaczych 21 VII 1919; w 1925 skreślony. Odrodził się w 1928 jako chór męski. Był m.in. organizatorem koncertu z udziałem chóru „Ogniwo” w Katowicach (1930), wieczoru, podczas którego wystawiono operetkę S. Moniuszki Loteria (1932), wieczoru pieśni z odśpiewaniem Elegii S. Moniuszki (1937). W 1919 skupiał 40, w 1939 – 216, a w 1945 – 65 członków. W l. 1949–1952 prowadził działalność w strukturach świetlicy Związku Zawodowego Górników Kopalni „Wujek” (np. w 1950 wystąpił z koncertem i przygotował 3 przedstawienia); do 1957 nieczynny; w 1958 urządził koncert z okazji reaktywacji; w 1963 skreślony z listy Zjednoczenia Chórów i Orkiestr Województwa Katowickiego. Do 1939 uczestniczył 9-krotnie w Zjazdach Kół Śpiewaczych Województwa Śląskiego, po 1945 – 3-krotnie w zlotach okręgowych. Działacze: Krupa, Stefan Dubiel, ►Karol Mroncz.
J. Fojcik: Materiały do dziejów ruchu śpiewaczego na Śląsku. Katowice 1961; J. Fojcik: Śląski ruch śpiewaczy 1945–1974. Katowice 1983.