ŻELAZIAK (Eisenstein), ruda żelazna powstała w okresie karbońskim. W Załężu występowała pomiędzy warstwami orzeskimi i załęskimi. W XIX w. jej odmiany: czerwonawa, ziemista, brunatna, błękitna wydobywane były wraz z węglem kamiennym w kopalni ►„Charlotte” w szybie Christov. Wydobywcą był pruski skarb państwa, odbiorcą zaś Huta Królewska.
R. Borowy: Wczoraj – dziś – jutro... kopalni „Katowice-Kleofas”. Historia węglem pisana. Katowice 1997.
ŻELAZNA ULICA (wcześniej ul. Ludwika Labusa), dł. 600 m, układ równoleżnikowy, położona w północnej części Załęża nad rzeką ►Rawą; łączy ►ul. Gliwicką z ul Chorzowską; częściowa pokryta pozostałością dawnego bruku. W okresie przedindustrialnym część ►Piotrowickiej Drogi. Przed I wojną światową przy ulicy mieściły się: ►Kantyna Huty Baildon, ►Izba Matki i Dziecka, żłobek; w okresie międzywojennym wybudowano kamienice należące do Huty Pokój SA; do końca l. 40. XX w. miejsce ►odpustów parafialnych (na ob. placu zabaw); w l. 70. XX w. powstały obiekty sportowe (hala szermiercza, hala tenisa stołowego) KS ►Baildon Katowice; współcześnie: ►Mega Club, Śląskie Laboratorium Analityczne, Gyncentrum. Klinika Leczenia Niepłodności i Diagnostyki Prenatalnej, siedziba Straży Miejskiej (od 2012), zmodernizowany budynek dawnej ►Dyrekcji Huty Baildon, biurowce, punkty usług handlowych.
AUM, zesp. 1, sygn. 1015–1018; „Podpora Rodzin” 1992, nr 13; elektroniczny zapis wykładu A. Steuera z cyklu „Podziel się historią”, MHK, 26 IV 2018.
ŻELIWNA ULICA, łącząca ul. ►Kochłowicką z ul. Józefa ►Pukowca, długości 1,1 km; infrastruktura: strefa gospodarcza – Sandvik Polska, Polska Spółka Gazownictwa, Wojewódzki Inspektorat Transportu, Ogródki Działkowe ►Jedność, Centrum Konferencyjne, firma elektrotechniczna, sklepy spożywcze, warsztaty napraw samochodowych; firmy i centra handlowe budowlane, targ owocowo-warzywny, restauracja „Diamond”.
ŻEMAJTIS Kiejstut (18 III 1906, Piotrków Trybunalski – 23 XI 1973, Kraków), inżynier, absolwent Akademii Górniczo-Hutniczej (AGH) w Krakowie; w l. 1933–1939 pracował w ►Hucie Baildon. Był żołnierzem II Armii Ludowego Wojska Polskiego; w l. 1949–1950 pełnił funkcję ministra hutnictwa, a w l. 1963–1969 rektora AGH.
U. Rzewiczok: Huta Baildon i jej twórca. Katowice 2009.
ŻYDOWSKA LUDNOŚĆ W ZAŁĘŻU, osiedlała się w miejscowości od XIX w., społeczność ta w 1861 liczyła 53 osoby, w 1871 – 45, w 1890 – 29, w 1936 – 122; właścicielem dóbr ziemskich Załęże był ►Loebel Freund; restauracji i kina ►Raj – Dawid Altholz, restauracji – ►Danzinger i Adolf Singer.
L. Musioł: Bogucice. Gmina i parafia. Monografia historyczna. Katowice 1953; „Rocznik Diecezji Katowickiej” na rok 1936.
