Dział Etnologii Miasta. Nikiszowiec
10 XII 2011 do 12 II 2012
elementy realistyczne w sztuce współczesnej
65-lecie ZPAP w Katowicach.
Wystawa jubileuszowa
Początki życia artystycznego na Górnym Śląsku i w Zagłębiu sięgają lat dwudziestych XX w. W 1929 r. z inicjatywy Stanisława Ligonia i Józefa Kidonia został powołany Związek Zawodowy Artystów Plastyków Śląskich liczący w chwili założenia około 40 członków. Prezesem wybrano wówczas Stanisława Ligonia, a wśród członków Związku znaleźli się tacy artyści, jak: Paweł Steller, Stanisław Klimowski, Wincenty Chorembalski, Adam Bunsch, Jan Wałach.
W 1936 r. powstała w Katowicach Wolna Szkoła Sztuk Plastycznych im. Aleksandra Gierymskiego, która stała się jedną z ważniejszych instytucji animujących życie artystyczne w regionie. W okresie międzywojennym na Śląsk przyjechali i czasowo tworzyli tu Stanisław Szukalski, Rafał Malczewski, Bronisław Linke. Na stałe zamieszkał w Wiśle Czesław Kuryatto, Adam Bunsch – w Bielsku, a Julian Fałat w Bystrej Śląskiej.
Po zakończeniu II wojny światowej do Katowic przybyli artyści z całej Polski i podjęli działania mające na celu powołanie do życia szkoły plastycznej oraz utworzenie stowarzyszenia twórczego. W 1946 r. powstał Katowicki Okręg Związku Polskich Artystów Plastyków, którego prezesem został grafik Stefan Mrożewski. Wiosną tego samego roku 96 artystów katowickiego ZPAP wystawiło 225 prac na swojej pierwszej wystawie.
W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych katowicki Związek liczył już około 200 członków – coraz bardziej znanych w kraju, biorących udział w licznych wystawach i konkursach.
W 1953 r. powstała Grupa St-53, której członkami byli: Urszula Broll, Klaudiusz Jędrusik, Konrad Swinarski, Hilary Krzysztofiak, Maria Obremba i Zdzisław Stanek, w 1964 r. założono Grupę Arkat, do której należeli m.in.: Zygfryd Dudzik, Andrzej S. Kowalski, Witold Pałka, Roman Nowotarski, Andrzej Urbanowicz i kompozytor Henryk Mikołaj Górecki.
Katowicki Okręg ZPAP posiadał również swoje oddziały w Bielsku- Białej, Bytomiu, Gliwicach, Częstochowie, a w latach 1954 –1963 także w Opolu.
Prezesami okręgu do 1981 r. (do wprowadzenia stanu wojennego i rozwiązania stowarzyszenia) byli: Józef Mroszczak, Stanisław Marcinow, Leon Dołżycki, Władysław Sperczyński, Mieczysław Różycki, Jan Dutkiewicz, Marian Wyrożemski, Olgierd Bierwiaczonek, Artur Starczewski i Stefan Szawica. Po reaktywowaniu ZPAP w 1989 r. prezesem ponownie został Stefan Szawica, w następnych kadencjach zaś – Marian Słowicki i Henryk Bzdok. Obecnie funkcję prezesa pełni Adam Dutkiewicz.
Ważną imprezą o charakterze ogólnopolskim jest organizowane przez ZPAP w Katowicach od 1965 r. Ogólnopolskie Biennale Plakatu. Od 1990 r. ogłaszany jest coroczny interdyscyplinarny konkurs Praca Roku, następnie wystawy pokonkursowe można oglądać w miastach współfinansujących to wydarzenie artystyczne. Od 2000 r. – wspólnie z katowickim Urzędem Miasta – ZPAP organizuje międzynarodowy Plener Katowice. Przez kilka lat plon pleneru prezentowany był w Muzeum Historii Katowic (ekspozycjom towarzyszyły wydawane przez MHK katalogi). W latach 2003–2007 Okręg Katowicki ZPAP przekazywał do zbiorów Muzeum wybrane prace artystów biorących udział w Plenerze. W minionym trzydziestoleciu Muzeum zorganizowało wiele wystaw indywidualnych prezentujących twórczość artystów należących do katowickiego ZPAP, m.in.: Renaty Bonczar, Ewy Rosiek-Buszko, Jana Dubiela, Jerzego Przybyła.
W 2011 r. Związek Polskich Artystów Plastyków obchodzi 100-lecie powstania, Okręg Katowicki ZPAP natomiast – 65-lecie istnienia. Z tej okazji katowicki ZPAP prezentuje w Muzeum Historii Katowic (w Nikiszowcu) wystawę dokonań swoich członków. Dzieła nadesłane na ekspozycję nie podlegały selekcji. Komisarz wystawy – Teresa Bryning-Kalinowska – chciała bowiem, by w roku jubileuszowym sami artyści, a nie organizatorzy, zdecydowali, jakie oblicze swej twórczości ukażą zwiedzającym. Na wystawie można zatem zobaczyć bardzo różnorodne style, techniki, różne podejście do formy.
Zapraszamy do obejrzenia 141 dzieł (malarstwo, grafika, rzeźba, instalacje oraz prace projektowe) żyjących członków katowickiego ZPAP. W trakcie przygotowań do ekspozycji zmarł, niestety, Andrzej Urbanowicz, zdążył jednak osobiście wskazać swój obraz na wystawę.