JANGO KATOWICE, jednosekcyjny klub futsalowy, zał. XI 1997; siedziby mieściły się w: Gliwiceach, Mysłowicach (2003–2005), Katowicach (2006–2008). W 2009 nastąpiła fuzja z Nova Gliwice; do 2011 występował jako Nova Katowice. Odrodził się w 2016 pod nazwa Jango Katowice. Osiągnięcia: rozgrywki w ekstraklasie – I liga (1999–2011, 2016 – nadal); 2 (0–1–1) medale MP – 2 m. (2009), 3 m. (2007), 1 m. w Pucharze Polski (2007).
http://www.futsalekstraklasa.pl/historia/archiwum-wynikow-fe.
JANINA; część ośrodka wypoczynkowego Janina-Barbara, wybudowana w 1977 r. przez KWK „Staszic” dla swoich pracowników i mieszkańców Giszowca; węzeł szlaków turystycznych: ►Szlaku im. Mariana Kantora-Mirskiego, ►Szlaku 25-lecia PTTK, ►Trasy rowerowej nr 101, ►Trasy rowerowej nr 3, w skład J. wchodzą: stanica wędkarska „Rybaczówka”, restauracje i bary na otwartym powietrzu; plac zabaw, boisko do siatkówki, pomosty wędkarskie, tereny spacerowe; zimą trasy narciarskie, dawniej czynny był ponadto basen.
https://wazki.pl/katowice_janina_barbara.html
JANTOR, popularna nazwa sztucznego lodowiska przy ul. Z. Nałkowskiej w Nikiszowcu. Budowę obiektu (z hotelem, restauracją i kawiarnią) rozpoczęto z inicjatywy Waltera Gansińca na pocz. l. 60. XX w.; oddano do użytku 4 XII 1964, w 1970 zadaszono. 4 XII 1982 oddano do użytku drugie sztuczne lodowisko: Jantor II. Obiekt był własnością kopalni „Wieczorek”, użytkowany przez sekcje hokeja na lodzie i łyżwiarstwa figurowego GKS ►Naprzód Janów. Na pocz. l. 90. XX w. został przekazany klubowi, który wynajął Jantor II firmie handlowej, która przeznaczyła go na hurtownię. W 1997 resztę obiektów sprzedano różnym podmiotom gospodarczym. Na pocz. XXI w. obiekt odkupiło miasto, w 2004 został ponownie otwarty – obecnie najnowocześniejsze lodowisko w Polsce z trybunami na 1,5 tys. miejsc, użytkowany przez sekcję hokeja na lodzie ►Naprzód Akuna, przystosowany też do zawodów w curlingu, administrowany przez ►Miejski Ośrodek Sportu I Rekreacji w Katowicach.
J. Tofilska: Nikiszowiec 1908–2008. Z dziejów osiedla i parafii. Katowice 2008.
JASKÓŁKA, pierwotna nazwa Towarzystw Wycieczkowych następnie Towarzystw Mandolinowych „J”.; założone w 1920 w ramach akcji plebiscytowej, zapoczątkowały rozwój polskiego ruchu turystycznego na Górnym Śląsku; stanowiły przeciwwagę dla niemieckiej organizacji Wandervogel; jedne z pierwszych tego typu organizacji powstały m. in. w ►Szopienicach, ►Nikiszowcu; podlegały Związkowi Towarzystw Wycieczkowych „J.” w Bytomiu; w l. 1923–1934 Związkowi Towarzystw Mandolinowych Województwa Śląskiego; 1935–1939 Związkowi Miłośników Muzyki Województwa Śląskiego. Nazwę J. nosiły wówczas jednostki organizacyjne w: ►Dąbrówce Małej, ►Załężu, ►Zawodziu.
E. Wieczorek: Szkice z dziejów turystyki. Katowice 2007.
JAZDA FIGUROWA NA LODZIE, zob. ►łyżwiarstwo figurowe.
JAZDA TERENOWO–PATROLOWA, zob. ►Rajd Wisły.
1.FC KATOWICE (2), klub sportowy założony w 2006 roku, zarejestrowany 13 kwietnia 2007 roku, zgłoszony do ►Śląskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej (OZPN). Nawiązywał do tradycji istniejącego do 1945 klubu niemieckiego Erster Fussball Club (biało-czarne barwy, ze zmodyfikowanym herbem, przypominającym oryginalny). Prowadzi męskie i żeńskie (do 2010, zob. ►AZS AWF Katowice, żeńska drużyna piłkarska) sekcje piłki nożnej (obecnie, w 2024 roku, są to drużyny seniorów, juniorów starszych, trampkarzy, młodzików, orlików i żaków); piłkarze występują w strojach firmy Zina (pierwszy komplet: białe koszulki i czarne spodenki, drugi: cały czarny).
JEDNOŚĆ KATOWICE, klub szachowy założony w 1936 roku, w 1939 występujący jako Katowickie Koło Szachistów, uczestnik drużynowych mistrzostw Śląska (1938–1939), 19 członków, do najlepszych zawodników należał Gretka.
„Nowiny Szachowe” 1939, nr 4.
JEDNOŚĆ PIOTROWICE, klub sportowy, piłkarski, założony około 1925 roku, występował w klasie C ►Górnośląskiego Związku Piłki Nożnej w Katowicach.
„Polonia” 1925, nr 103.
JEŹDZIECTWO, (hippika), dyscyplina sportu i rekreacji; na terenie Katowic w rozwoju j. pionierską rolę odegrała Policja Państwowa województwa śląskiego z jej konną formacją; która od 1927 swoje umiejętności doskonaliła w sekcji hippicznej ►Policyjnego Klubu Sportowego Katowice; w okresie rządów sanacyjnych j. cieszyło się dużym zainteresowaniem elit cywilnych miast województwa śląskiego; w 1929 został zorganizowany ►Śląski Klub Jazdy Konnej Katowice, jeden z pierwszych w Polsce cywilnych klubów j. w Polsce; klub korzystał m.in. z takich obiektów, jak ►Tor wyścigów konnych w ►Brynowie, krytego menażu na zamku w Siemianowicach oraz stadionu WF i PW w Królewskiej Hucie; pozostałością po jeździeckich zainteresowaniach ludności katowickiej jest kapliczka św. Huberta oraz ul. św. Huberta. Po II wojnie światowej dyscyplina została zaliczona do ideologicznie niesłusznych, jednakże była uprawiana w sekcji Koła Sportowego ►Gwardii Katowice; w 1956, z inicjatywy sekcji hippiki Głównego Komitetu Kultury Fizycznej, podobna sekcja powstała przy ►Wojewódzkim Komitecie Kultury Fizycznej, od 1957 ►Śląski Okręgowy Związek Jeździecki, z własną sekcją i stadniną (zob. ►stadniny koni) na ►Muchowcu, czynną do 1965; wtedy konie przewiezione zostały do Zbrosławic, gdzie stały się własnością ►Akademickiego Klubu Jeździeckiego Katowice; na przełomie l. 80. XX w. istniał też ►Studencki Klub Jeździecki Akademii Ekonomicznej w Katowicach; po 1990 nastąpił rozwój rekreacyjnych form j. proponowanych przez stadniny: Galop (os. Paderewskiego), w Panewnikach i ośrodek hipoterapeutyczny ►Padok (zob. ►hipoterapia).
A. Steuer: Ruch sportowy w województwie śląskim 1922–1939. Opole 2008; W. Pruski: Dzieje konkursów hipicznych w Polsce. Warszawa 1982.
JORDANOWSKIE OGRODY, specjalne obiekty rekreacji i wychowania fizycznego, ogrody (parki) zakładane dla dzieci i młodzieży, bogate w polskie wątki patriotyczne, sprzyjające pełnemu rozwojowi fizycznemu, społecznemu i psychicznemu. z miejscami do zabaw zespołowych i sprawnościowych, ale również z częściami tematycznymi. Obok boisk i basenów tworzonych w otoczeniu bogatej roślinności, z karmnikami dla ptaków na drzewach, budowano pawilony i sale do zabaw, zajęć świetlicowych; reaktywowane w Warszawie (1927) w okresie międzywojennym służyły też wychowaniu fizycznemu kobiet. Nazwa j.o. pochodzi od nazwiska lekarza Henryka Jordana; na terenie Katowic ich rozwój (1937–1939) inspirowało Centralne Towarzystwo Ogródków Jordanowskich, z 4 projektowanych powstały 3 (1938–1939): przy ul. Barbary, Gliwickiej 259 w ►Załężu i przy ul. Hallera w ►Dąbrówce Małej, ostatni (1951–1952) na terenach powystawowych w ►Parku im. Tadeusza Kościuszki; uznawane za najlepiej zorganizowane w II Rzeczpospolitej; cieszyły się ogromną popularnością (1945–1949), wyraźny kryzys przechodziły pod koniec l. 60. XX w.), z różnych przyczyn zanikły (l. 80. XX w.); podlegały komitetom wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego, Wydziałowi Opieki Społecznej Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego, Kuratorium Okręgu Śląskiego Oświaty (Inspektoratowi Szkolnemu w Katowicach), ►Miejskiemu Komitetowi Kultury Fizycznej; przejmowane były przez zakłady pracy – np. przez KWK „Kleofas” w Załężu. Służyły organizacji wczasów niedzielnych i półkolonii. Inicjatorką ich powstania była Helena Grażyńska (Śliwińska); obecne place zabaw, pomimo zachowanej historycznej nazwy, daleko odbiegają od pierwotnych koncepcji j.o.
H. Śliwowska, K. Wędrowski: Ogrody jordanowskie. [Cz. 1]. Warszawa 1937.
JÓZEFINKA, koło terenowe (zał. 1986) ►Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej przy Klubie Osiedlowym Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej „Józefinka” na ►Józefowcu; pod koniec l. 80. XX w. prężny ośrodek biegów masowych (m.in. kontakty zagraniczne z NRD), który przekształcił się w Klub Biegacza „Józefinka”.
JÓZEFOWSKA Sala Gimnastyczna, powstała w dawnym Domu Kultury (1945) w Józefowcu. Pierwotnie, od 1964 r. użytkowany przez ►GKS Katowice, w 1989–1990 ośrodek zapaśniczy ►Rapidu Wełnowiec, po 1990 w strukturach Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Katowicach, użytkowany przez: zapaśników UKS ►Orzeł Katowice oraz klub gimnastyki artystycznej. W sali gimnastycznej ćwiczyli członkowie sekcji aikido, karate, shidokan i capoeira, a także ekipy gier zespołowych; obiekt wyposażony jest również w siłownię.
www.mosir.katowice.pl/obiekty/39-hala-sportowa-jozefowska.html
JUDO, zob. ►Dżudo.
JUGENDVEREIN JANÓW, niemiecka organizacja młodzieżowa, także pierwsza organizacja kultury fizycznej w Janowie, zał. ok. 1911. Członkowie uprawiali biegi gońców, piąstkówkę i tamburyno.
A. Steuer: Kultura fizyczna i sport. W: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. Red. A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz. T. 1. Katowice 2012.
JUNAK KATOWICE, klub turystyki motorowej przy ►Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym Katowice – Wschód, zał. 1958, wyodrębnił się z Oddziałowej Komisji Motorowej tego oddziału. Zlikwidowany w l. 80. XX w. W 1969 skupiał 79 członków, w tym 12 przewodników turystyki motocyklowej. W l. 1959–1970 organizował Śląski Rajd Samochodowo-Motocyklowy, po 1970 – Ogólnopolski Rajd Samochodowo-Motocyklowy; w l. 1962–1968 – Nocny Rajd Samochodowo-Motocyklowy, w 1966 – IV Ogólnopolski Zjazd Przewodników Motocyklowych. Osiągnięcia: I nagroda Polskiej Federacji Campingowej za najlepiej zorganizowany camping (1970).
APK, zesp. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Urząd Spraw Wewnętrznych Katowice, sygn. 4/73; Katowicki Oddział PTTK w latach 1922–1975. Katowice 1975.
JUNGA KATOWICE, uczniowski KS, żeglarski, zał. ok. 2005, należy do ►Śląskiego Okręgowego Związku Żeglarskiego i Polskiego Związku Żeglarskiego. Specjalizuje się w klasie Omega; uczestniczy w regatach szkolnych i młodzieżowych w rejonie.
http://bazy.ngo.pl/profil/172693/Uczniowski-Klub-Sportowy-Junga.
JUNGMANNER-UND JUGENDVEREINS SZOPIENICE, zob. ►Deutsche Jugend Kraft Szopienice
JUVENTUR, sieć biur turystycznych działająca od 1957 roku przy Związku Młodzieży Socjalistycznej, a potem Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej, w Katowicach przy ul. Rymera 5/7, organizator turystyki krajowej i zagranicznej, głównie dla środowiska młodzieżowego (15–35 lat).