JANGO KATOWICE, jednosekcyjny klub futsalowy, zał. XI 1997; siedziby mieściły się w: Gliwiceach, Mysłowicach (2003–2005), Katowicach (2006–2008). W 2009 nastąpiła fuzja z Nova Gliwice; do 2011 występował jako Nova Katowice. Odrodził się w 2016 pod nazwa Jango Katowice. Osiągnięcia: rozgrywki w ekstraklasie – I liga (1999–2011, 2016 – nadal); 2 (0–1–1) medale MP – 2 m. (2009), 3 m. (2007), 1 m. w Pucharze Polski (2007).
http://www.futsalekstraklasa.pl/historia/archiwum-wynikow-fe.
JANINA; część ośrodka wypoczynkowego Janina-Barbara, wybudowana w 1977 r. przez KWK „Staszic” dla swoich pracowników i mieszkańców Giszowca; węzeł szlaków turystycznych: ►Szlaku im. Mariana Kantora-Mirskiego, ►Szlaku 25-lecia PTTK, ►Trasy rowerowej nr 101, ►Trasy rowerowej nr 3, w skład J. wchodzą: stanica wędkarska „Rybaczówka”, restauracje i bary na otwartym powietrzu; plac zabaw, boisko do siatkówki, pomosty wędkarskie, tereny spacerowe; zimą trasy narciarskie, dawniej czynny był ponadto basen.
https://wazki.pl/katowice_janina_barbara.html
JANTOR, popularna nazwa sztucznego lodowiska przy ul. Z. Nałkowskiej w Nikiszowcu. Budowę obiektu (z hotelem, restauracją i kawiarnią) rozpoczęto z inicjatywy Waltera Gansińca na pocz. l. 60. XX w.; oddano do użytku 4 XII 1964, w 1970 zadaszono. 4 XII 1982 oddano do użytku drugie sztuczne lodowisko: Jantor II. Obiekt był własnością kopalni „Wieczorek”, użytkowany przez sekcje hokeja na lodzie i łyżwiarstwa figurowego GKS ►Naprzód Janów. Na pocz. l. 90. XX w. został przekazany klubowi, który wynajął Jantor II firmie handlowej, która przeznaczyła go na hurtownię. W 1997 resztę obiektów sprzedano różnym podmiotom gospodarczym. Na pocz. XXI w. obiekt odkupiło miasto, w 2004 został ponownie otwarty – obecnie najnowocześniejsze lodowisko w Polsce z trybunami na 1,5 tys. miejsc, użytkowany przez sekcję hokeja na lodzie ►Naprzód Akuna, przystosowany też do zawodów w curlingu, administrowany przez ►Miejski Ośrodek Sportu I Rekreacji w Katowicach.
J. Tofilska: Nikiszowiec 1908–2008. Z dziejów osiedla i parafii. Katowice 2008.
JASKÓŁKA, pierwotna nazwa Towarzystw Wycieczkowych następnie Towarzystw Mandolinowych „J”.; założone w 1920 w ramach akcji plebiscytowej, zapoczątkowały rozwój polskiego ruchu turystycznego na Górnym Śląsku; stanowiły przeciwwagę dla niemieckiej organizacji Wandervogel; jedne z pierwszych tego typu organizacji powstały m. in. w ►Szopienicach, ►Nikiszowcu; podlegały Związkowi Towarzystw Wycieczkowych „J.” w Bytomiu; w l. 1923–1934 Związkowi Towarzystw Mandolinowych Województwa Śląskiego; 1935–1939 Związkowi Miłośników Muzyki Województwa Śląskiego. Nazwę J. nosiły wówczas jednostki organizacyjne w: ►Dąbrówce Małej, ►Załężu, ►Zawodziu.
E. Wieczorek: Szkice z dziejów turystyki. Katowice 2007.
JAZDA FIGUROWA NA LODZIE, zob. ►łyżwiarstwo figurowe
JAZDA TERENOWO–PATROLOWA, zob. ►Rajd Wisły.
1. FC KATOWICE, klub ►piłki nożnej, założony w 2006 r., w logo nawiązujący do ►Erster Fußball Club (1. FC) Katowice (1905–1945), drużyny piłkarskie męska i żeńska, boisko na ►Rowie Wełnowieckim. Osiągnięcia: występy w ekstralidze kobiet (2010–2011).
JEDNOŚĆ KATOWICE, klub szachowy założony w 1936 roku, w 1939 występujący jako Katowickie Koło Szachistów, uczestnik drużynowych mistrzostw Śląska (1938–1939), 19 członków, do najlepszych zawodników należał Gretka.
„Nowiny Szachowe” 1939, nr 4.
JEŹDZIECTWO, (hippika), dyscyplina ►sportu i ►rekreacji; na terenie Katowic w rozwoju j. pionierską rolę odegrała Policja Państwowa województwa śląskiego z jej konną formacją; która od 1927 swoje umiejętności doskonaliła w sekcji hippicznej ►Policyjnego Klubu Sportowego Katowice; w okresie rządów sanacyjnych j. cieszyło się dużym zainteresowaniem elit cywilnych miast województwa śląskiego; w 1929 został zorganizowany ►Śląski Klub Jazdy Konnej Katowice, jeden z pierwszych w Polsce cywilnych klubów j. w Polsce; klub korzystał m.in. z takich obiektów, jak ►Tor wyścigów konnych w ►Brynowie, krytego menażu na zamku w Siemianowicach oraz stadionu WF i PW w Królewskiej Hucie; pozostałością po jeździeckich zainteresowaniach ludności katowickiej jest kapliczka św. Huberta oraz ul. św. Huberta. Po II wojnie światowej dyscyplina została zaliczona do ideologicznie niesłusznych, jednakże była uprawiana w sekcji Koła Sportowego ►Gwardii Katowice; w 1956, z inicjatywy sekcji hippiki Głównego Komitetu Kultury Fizycznej, podobna sekcja powstała przy ►Wojewódzkim Komitecie Kultury Fizycznej, od 1957 ►Śląski Związek Jeździecki, z własną sekcją i stadniną (zob. ►stadniny koni) na ►Muchowcu, czynną do 1965; wtedy konie przewiezione zostały do Zbrosławic, gdzie stały się własnością ►Akademickiego Klubu Jeździeckiego Katowice; na przełomie l. 80. XX w. istniał też ►Studencki Klub Jeździecki Akademii Ekonomicznej w Katowicach; po 1990 nastąpił rozwój rekreacyjnych form j. proponowanych przez stadniny: Galop (os. Paderewskiego), w Panewnikach i ośrodek hipoterapeutyczny ►Padok (zob. ►hipoterapia).
A. Steuer: Ruch sportowy w województwie śląskim 1922–1939. Opole 2008; W. Pruski: Dzieje konkursów hipicznych w Polsce. Warszawa 1982.
JORDANOWSKIE OGRODY, specjalne obiekty rekreacji i wychowania fizycznego, ogrody (parki) zakładane dla dzieci i młodzieży, bogate w polskie wątki patriotyczne, sprzyjające pełnemu rozwojowi fizycznemu, społecznemu i psychicznemu. z miejscami do zabaw zespołowych i sprawnościowych, ale również z częściami tematycznymi. Obok boisk i basenów tworzonych w otoczeniu bogatej roślinności, z karmnikami dla ptaków na drzewach, budowano pawilony i sale do zabaw, zajęć świetlicowych; reaktywowane w Warszawie (1927) w okresie międzywojennym służyły też wychowaniu fizycznemu kobiet. Nazwa j.o. pochodzi od nazwiska lekarza Henryka Jordana; na terenie Katowic ich rozwój (1937–1939) inspirowało Centralne Towarzystwo Ogródków Jordanowskich, z 4 projektowanych powstały 3 (1938–1939): przy ul. Barbary, Gliwickiej 259 w ►Załężu i przy ul. Hallera w ►Dąbrówce Małej, ostatni (1951–1952) na terenach powystawowych w ►Parku Kościuszki; uznawane za najlepiej zorganizowane w II Rzeczpospolitej; cieszyły się ogromną popularnością (1945–1949), wyraźny kryzys przechodziły pod koniec l. 60. XX w.), z różnych przyczyn zanikły (l. 80. XX w.); podlegały komitetom wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego, Wydziałowi Opieki Społecznej Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego, Kuratorium Okręgu Śląskiego Oświaty (Inspektoratowi Szkolnemu w Katowicach), ►Miejskiemu Komitetowi Kultury Fizycznej; przejmowane były przez zakłady pracy – np. przez KWK „Kleofas” w Załężu. Służyły organizacji wczasów niedzielnych i półkolonii. Inicjatorką ich powstania była Helena Grażyńska (Śliwińska); obecne place zabaw, pomimo zachowanej historycznej nazwy, daleko odbiegają od pierwotnych koncepcji j.o.
H. Śliwowska, K. Wędrowski: Ogrody jordanowskie. [Cz. 1]. Warszawa 1937.
JÓZEFINKA, koło terenowe (zał. 1986) ►Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej przy Klubie Osiedlowym Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej „Józefinka” na ►Józefowcu; pod koniec l. 80. XX w. prężny ośrodek biegów masowych (m.in. kontakty zagraniczne z NRD), który przekształcił się w Klub Biegacza „Józefinka”.
JÓZEFOWSKA Sala Gimnastyczna, powstała w dawnym Domu Kultury (1945) w Józefowcu. Pierwotnie, od 1964 r. użytkowany przez ►GKS Katowice, w 1989–1990 ośrodek zapaśniczy ►Rapidu Wełnowiec, po 1990 w strukturach Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Katowicach, użytkowany przez: zapaśników UKS ►Orzeł Katowice oraz klub gimnastyki artystycznej. W sali gimnastycznej ćwiczyli członkowie sekcji aikido, karate, shidokan i capoeira, a także ekipy gier zespołowych; obiekt wyposażony jest również w siłownię.
www.mosir.katowice.pl/obiekty/39-hala-sportowa-jozefowska.html
JUDO, zob. ►Dżudo.
JUGENDVEREIN JANÓW, niemiecka organizacja młodzieżowa, także pierwsza organizacja kultury fizycznej w Janowie, zał. ok. 1911. Członkowie uprawiali biegi gońców, piąstkówkę i tamburyno.
A. Steuer: Kultura fizyczna i sport. W: Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo. Red. A. Barciak, E. Chojecka, S. Fertacz. T. 1. Katowice 2012.
JUNAK KATOWICE, klub turystyki motorowej przy ►Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym Katowice – Wschód, zał. 1958, wyodrębnił się z Oddziałowej Komisji Motorowej tego oddziału. Zlikwidowany w l. 80. XX w. W 1969 skupiał 79 członków, w tym 12 przewodników turystyki motocyklowej. W l. 1959–1970 organizował Śląski Rajd Samochodowo-Motocyklowy, po 1970 – Ogólnopolski Rajd Samochodowo-Motocyklowy; w l. 1962–1968 – Nocny Rajd Samochodowo-Motocyklowy, w 1966 – IV Ogólnopolski Zjazd Przewodników Motocyklowych. Osiągnięcia: I nagroda Polskiej Federacji Campingowej za najlepiej zorganizowany camping (1970).
APK, zesp. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Urząd Spraw Wewnętrznych Katowice, sygn. 4/73; Katowicki Oddział PTTK w latach 1922–1975. Katowice 1975.
JUNGA KATOWICE, uczniowski KS, żeglarski, zał. ok. 2005, należy do ►Śląskiego Okręgowego Związku Żeglarskiego i Polskiego Związku Żeglarskiego. Specjalizuje się w klasie Omega; uczestniczy w regatach szkolnych i młodzieżowych w rejonie.
http://bazy.ngo.pl/profil/172693/Uczniowski-Klub-Sportowy-Junga.
JUNGMANNER-UND JUGENDVEREINS SZOPIENICE, zob. ►Deutsche Jugend Kraft Szopienice
JUVENTUR, sieć biur turystycznych działająca od 1957 roku przy Związku Młodzieży Socjalistycznej, a potem Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej, w Katowicach przy ul. Rymera 5/7, organizator turystyki krajowej i zagranicznej, głównie dla środowiska młodzieżowego (15–35 lat).